Galapagos groeide, maar waardering op de beurs bleef lange tijd uit. Farmabedrijven braken samenwerking af en de beurskoers bewoog nauwelijks. „Frustrerend”, vond Van de Stolpe dat. „Dan dacht ik: godverdomme, we werken er allemaal hard aan. Waarom krijgen we die waardering niet?”
Intern probeerde Van de Stolpe optimisme uit te stralen. Dat is de taak van de topman, vindt hij. „Ik wil ook weleens mijn kop laten hangen. Maar als je dat doet, gaat het personeel geloven dat het einde wel eens nabij kan zijn.”
De top van het bedrijf kreeg de spanning wél mee. Van de Stolpe kan ontzettend boos worden. Hoekema: „Dan kan hij zich niet beheersen. Er zijn mensen die met een moeilijke mededeling wachten tot Onno weg is, om het dan aan mij te vertellen.”
Volgens Wigerinck is Van de Stolpe ook niet de geduldigste. „Hij is zó ambitieus. Als er moeilijkheden waren met een onderzoek, belde hij drie keer op een dag. ‘Hoe is het met de hondjes in de tox-studie?’ vroeg hij dan. Zo’n test duurt vier weken. Dat was in het begin wel wennen”
Schrikbeeld
Een medicijn tegen reuma – filgotinib – overleefde als eerste alle cruciale onderzoeksfases. Met een investering van 725 miljoen trok farmareus Gilead het onderzoek naar de eindstreep: markttoegang aanvragen bij de toezichthouder. De beurskoers was inmiddels omhooggeschoten, maar het succes maakte Galapagos óók kwetsbaar voor een overname.
Dat was vanaf het prille begin een schrikbeeld voor Van de Stolpe. Zodra je onderdeel wordt van een groot farmaconcern, gaat alle innovatie eruit, is zijn overtuiging. Volgens Wigerinck heeft Van de Stolpe een „haat-liefdeverhouding” met big pharma. „Hij kan niet zonder: wij bestaan omdat zij ons laten bestaan. Maar wij kunnen iets wat zij niet kunnen. Als hij ziet hoeveel geld en middelen zij hebben en hoe weinig er uitkomt – dat vindt hij verschrikkelijk.”
Hij heeft een moeizame verhouding met ‘peperdure bankiers in maatpakken’
Gilead, dat een belang had opgebouwd van 12 procent, was de meest waarschijnlijke partij om Galapagos over te nemen. In reactie daarop begon Van de Stolpe andere farmareuzen te benaderen voor meer samenwerking. Zij zouden kunnen dienen als beschermheer.
Afgelopen januari, aan de bar op de jaarlijkse conferentie van zakenbank JP Morgan, kwam Gileads directeur business development Andy Dickinson (nu financieel directeur) met een tegenvoorstel. Tien jaar onafhankelijkheid en een kapitaalinjectie, in ruil voor toegang tot alle onderzoeksprogramma’s en belangrijke verkooprechten.
Een aantrekkelijk voorstel, vond Van de Stolpe. Alleen over de hoogte van de kapitaalinjectie – de duidelijkste maatstaf voor de waarde van Galapagos’ pijplijn – werden partijen het aanvankelijk niet eens. In elk geval meerdere miljarden, vond Van de Stolpe. Zijn raad van commissarissen vond de bedragen die over en weer gingen moeilijk te duiden: wat was redelijk?
Op advies van zijn commissarissen nam Van de Stolpe net als Gilead zakenbankiers in de arm om een waardering te berekenen. Van harte ging dat niet: Van de Stolpe staat bekend om zijn moeizame verhouding met „peperdure bankiers in driedelige maatpakken”, zegt Hoekema.
Waarom? „Ik heb door de jaren heen weinig toegevoegde waarde gemerkt van zakenbanken in discussies over transacties”, zegt Van de Stolpe afgemeten. Hij kon beter gewoon met de nieuwe topman van Gilead, Daniel O’Day, om tafel gaan, vond hij. Dan zouden ze er wel uitkomen.
In juli overtuigde Van de Stolpe zijn commissarissen dat Galapagos met een ultiem voorstel moest komen: het bedrijf wilde 3,95 miljard dollar als kapitaalinjectie krijgen, plus 1 miljard dollar voor nog eens 10 procent van de Galapagos-aandelen. Gilead had op dat moment al 12 procent in bezit. Zijn commissarissen vonden dat gewaagd, zegt Van de Stolpe, maar hij weigerde lager te gaan „Het speelde mee dat ik al twintig jaar topman ben. Ik dacht: nu wil ik er de waarde voor krijgen die ik vind dat dit bedrijf verdient.”
De deal werd met de top van Gilead beklonken, vlak voordat Galapagos zijn twintigjarig bestaan zou gaan vieren.
Zure mannetjes van de Muppets
Als onderdeel van het akkoord mag Galapagos een deel van de verkoop van filgotinib en toekomstige medicijnen in Europa op zich nemen. Het bedrijf is in noodvaart kantoren aan het openen in Madrid en Milaan. Van de Stolpe is daarbij de man van de motivatiespeeches. Hoekema: „Dat kan hij goed. Hij zegt dan: we hebben nog nooit een medicijn verkocht, maar dat gold voor alles tot nu toe.”
Als Hoekema en Van de Stolpe op het balkon van hun werkkamer in Leiden zitten, mopperen ze als de twee zure, oude mannetjes van de Muppet Show: hoe commerciëler het bedrijf wordt, hoe minder er overblijft van het oude Galapagos-sfeertje. Van de Stolpe memoreert de personeelsuitjes naar de Ardennen graag. Er waren droppings en feesten tot diep in de nacht. Dat gaat niet meer met zo’n groot bedrijf.
En: een grote juridische afdeling en een grote afdeling personeelszaken zijn „niet de afdelingen waar een ondernemer op zit te wachten”, zegt Van de Stolpe. Hij wil dat Galapagos flexibel blijft, opportunistisch. Anders dan de stoffige, risico-mijdende farmabedrijven.
Zelf vindt Van de Stolpe dat hij door de jaren heen milder is geworden, dat de scherpe randjes van zijn geestdrift zijn afgesleten. Onder meer door de geboorte van zijn zoon, twaalf jaar geleden. Maar als hij vindt dat het allemaal te georganiseerd of bureaucratisch wordt, kan Van de Stolpe nog steeds weleens „ontploffen”. Daar gaat hij weer, denken mensen die hem goed kennen. Van de Stolpe: „Ik ben zeker geen ideale leider.”
Lange tijd zag Van de Stolpe de lancering van filgotinib volgend jaar als „mooi einde” bij Galapagos , maar Gilead-topman O’Day heeft hem in aanloop naar de megadeal gezegd erop te rekenen dat hij de komende jaren aanblijft. Daar heeft Van de Stolpe begrip voor. De mannen klikken: O’Day is ook een aanpakker, een drammer. En iemand die bij afspraken gewoon in spijkerbroek komt aanzetten. Daarmee scoort hij punten bij Van de Stolpe.
En na Galapagos? Van de Stolpe heeft al een volgend project: een vervallen boerderij vlakbij de Belgische Maasvallei en een zestig jaar oude trekker. Als hij en zijn vriendin een weekend klussen, slapen ze in een tentje in de tuin. Een oud-collega die dit buitenhuis laatst bezocht, zag nog precies dezelfde Onno als altijd. „Hij was als een kind zo blij om zijn gereedschapskist te laten zien.”
Eerste medicijn Filgotinib komt eraan
Galapagos werd in 1999 opgericht als een joint venture van het Nederlandse biotechbedrijf Crucell en het Belgische Tibotec. Het eerste medicijn dat Galapagos volgend jaar op de markt hoopt te brengen, is filgotinib. Dat is een medicijn tegen reumatoïde artritis, een vorm van ontstekingsreuma. Samenwerkingspartner Gilead heeft een aanvraag tot goedkeuring van filgotinib ingediend bij de Amerikaanse toezichthouder FDA. Eerder werden al aanvragen gedaan in de Europese Unie en Japan.
Een potentieel medicijn tegen idiopathische longfibrose zit in de laatste klinische fase en een medicijn tegen artrose wordt nu getest op patiënten. Het bedrijf steekt verder een groot deel van z’n onderzoekscapaciteit in een programma met de codenaam Toledo tegen verschillende ontstekingsziekten. Zowel in het Belgische Mechelen als op het Leidse Bio Science Park verrijzen komende jaren nieuwe kantoren van Galapagos.