Heerlijk stukje van Kurt Vansteelandt in de tijd vandaag, over waarom bpost het zoveel slechter doet dan postnl.
"Met de lectuur van resultatenrekeningen is het zoals met speleologie: hoe dieper je durft af te dalen, hoe groter het avontuur.
Een kleine ontboezeming: ik heb het vierde seizoen van ‘Fargo’ nog niet willen bingen. Ik ben nog te zeer aan het nagenieten van het derde. Met een geweldige Carrie Coon als Gloria Burgle, de heroïsche politiechef van Eden Valley.
Ik voel een zekere verwantschap: Gloria worstelt bijna de hele serie lang met automatische deuren en sensoren die haar weigeren op te merken. Ik heb hetzelfde probleem met de zogenaamd automatische deuren van het - beursgenoteerde - Dormakaba in het Brusselse Noordstation: ik heb voor de deuren die naar de fietsenstalling leiden al een volledige ministry of silly walks uitgeprobeerd. Vergeefs.
Maar we wijken af. Mijn favoriete scène in de derde jaargang van de 'Fargo' is die waar de man van de belastingdienst, de Inland Revenue Service, klaar zit om het louche bedrijf van ‘parkeergaragekoning’ Emmit Stussy (Ewan McGregor) door te lichten.
Bij elk binnenrollend persbericht met jaarcijfers voel ik mij een beetje als de IRS-man. Bic - één volstaat - en rekenmachine in de aanslag. Ik begin achteraan, met de tabel van de resultatenrekening. Je gaat van bovenste, omzet, naar onderste lijn, nettoresultaat, deel van de groep. En dan probeer je op basis van de cijfers een idee te krijgen van het verhaal. Een beetje zoals je je zonder een voetbalmatch gezien te hebben op basis van de matchstatistieken een beeld probeert te vormen van het wedstrijdverloop. Pas daarna duik je in het persbericht op zoek naar de uitleg bij de cijfers.
Bij Bpost begin je bovenaan met een omzet die 8 procent toeneemt tot 4,15 miljard euro. Met een pandemische pakjesbonanza - plus 56 procent - die de schrikwekkend harde terugloop van het klassieke briefverkeer - minus 12 procent - counterde. So far, so good. Maar onderaan merk je dan bij ‘nettoresultaat van de periode, toerekenbaar aan aandeelhouders van Bpost’: minus 19,4 miljoen, tegenover plus 154,2 miljoen euro een jaar eerder (zie illustratie). Bij zo’n grand écart weet je dat je tijdens de afdaling een en ander zal tegenkomen.
Schermvullende weergave
Het begint al vrij hoog bovenaan: zelfs de aangepaste bedrijfswinst, zoals de postgroep haar recurrente operationele winst noemt, zakt spijts de groeiende bovenste lijn met 10 procent tot 281 miljoen. Tussen haakjes: twee derde van die daling is toe te schrijven aan de per definitie eenmalige verkoop in 2019 van het hoofdkantoor - het Brusselse Muntcentrum. Meerwaarden tot 20 miljoen rekent Bpost bij de ‘aangepaste’ en dus in theorie recurrente winst. Opbrengst van het Muntcentrum in 2019? 19,9 miljoen.
Loon naar werk
Niettemin: de essentie van de winstdaling zijn de gestegen werkingskosten. Via de reguliere loonindexering en de Covid-19-premie stegen de lonen en weddes voor het vaste personeel 6 procent. De extra handen nodig om de pieken in de pakjesvolumes bol te werken dreven de kosten voor uitzendarbeid 40 procent op. Gemiddeld stelde Bpost over 2020 38.639 voltijdse werknemers en uitzendkrachten te werk, tegenover 35.377 in 2019.
Bpost profiteerde jaren van wat we tijdens de beursgang in 2013 de ‘magische piramide van Johnny Thijs’ noemden. Een omgekeerde leeftijdspiramide met relatief veel oude, statutaire werknemers. Die jaar na jaar geruisloos vervangen werden door jongere, contractuele en dus goedkopere werknemers.
Die gemakkelijke winstmotor lijkt voorbij. In een bikkelharde strijd om het personeel dat bereid is onze pakjes tot bij de deur te brengen, kiest dat personeel logischerwijs voor de beste betaler. Een structurele trend, vermoeden we. We kunnen u ter zake ten zeerste het interview aanraden met de Britse econoom Charles Goodhart, vorige week in uw courant: demografische trends zullen arbeidskrachten de komende jaren en decennia alleen maar relatief schaarser maken. Resultaat is meer loon naar werk. Wat we uiteraard allemaal willen. Maar dat loon naar werk is wel een onderschatte bron van toekomstige inflatie. Careful what you wish for, Christine Lagarde.
Het zijn niet alleen ivorentoreneconomen die de trend opmerken. De cijfers van Bpost zijn sprekend en voor een stukje ‘real life’ ondernemerschap kan je altijd bij Dirk De Cuyper, CEO van Resilux, terecht. Die legde met zijn gerecycleerde petflessen recordresultaten voor, maar merkt wel op dat de personeelskosten in stijgende lijn zitten: ‘In de Verenigde Staten zijn de lonen voor laaggeschoolde arbeiders in twee jaar met de helft gestegen. Er is echt een opbod.’
Nog een extra kostenfactor: transport. Die kosten stegen bij Bpost 24 procent. Op slide 10 van de beleggerspresentatie verwijst de groep naar intensiever gebruik van onderaannemers om alle pakjes tot bij de deur te brengen en hogere leasekosten voor de vloot. Merk op dat ook de tapijtgroep Balta waarschuwt voor oplopende kosten door ‘capaciteitsbeperkingen in de aanvoer van grondstoffen’. Wie vorig weekend de reportage in The New York Times las over de crisis in de containerscheepvaart - tekort aan schepen, tekort aan havenarbeiders, tekort aan truckers - weet waarom.
Schermvullende weergave
Bpost over de oplopende werkingskosten
Boven op die operationele factoren was er een waslijst aan vragen die het jaarrapport opriep. De afboeking van 41 miljoen op Ubiway - de 220 Relay- en Press Shop-krantenwinkels - is gezien de pandemie nog vrij evident.
Maar waarom nu pas de forse afboeking op het belang in Bpost Bank, bij de verkoop aan BNP Paribas Fortis? Wie de banksector de jongste jaren volgde, weet toch dat die niet bepaald floreert? En hoe solide zijn de 772 miljoen ‘immateriële’ vaste activa die nog resteren op balans? Het gaat vooral om de goodwill, merknamen en klantenrelaties van het Amerikaanse Radial, waar oud-CEO Koen Van Gerven in 2017 700 miljoen voor betaalde. Hoe kritisch heeft het management die tegen het licht gehouden, gelet op het feit dat de ransomwareaanval op Radial eind vorig jaar die klantenrelaties en de merknaam weer een deuk gegeven heeft?
En vooral: waarom slaagt Bpost er in tegenstelling tot de meeste rivalen niet in de pakjesbonanza in een winstbonanza te vertalen? Barclays-analist Marco Limite maande beleggers in oktober aan te switchen van Bpost naar PostNL. Niet alleen hebben de Nederlanders volgens hem meer schaalgrootte, ze kunnen ook beter piekvolumes aan: ‘Bpost runt vijf gecentraliseerde sorteercentra voor pakjes en brieven, terwijl PostNL brieven en pakjes compleet gescheiden houdt. PostNL heeft voor pakjes 26 kleinere centra, een veel flexibeler systeem’. Wie de raad van Limite volgde, vermeed verlies op Bpost en haalde 25 procent rendement op PostNL, dus gunnen we de analist het voordeel van de twijfel.
Prangende vragen die tijdens een bijna twee uur durende telefonische conferentie met analisten woensdag weinig bevredigende antwoorden kregen. Een van de vreemdste ‘confcalls’ die we al beluisterd hebben. Met soms bizar lange stiltes en een financieel directeur die vaak moeilijk hoorbaar was.
U kunt zo u wil de twee uur in uitgesteld relais bingen op de webstek van Bpost. Maar, eerlijk, zelfs de nerdy IRS-man in ons zou u toch eerder ‘Fargo’ aanbevelen."