Belasting op aandeleninkoop roept weerstand op, maar krijgt ook steun.
GroenLinks, PvdA en ChristenUnie willen inkoop van aandelen belasten.
Dat maakt beursgenoteerde bedrijven minder aantrekkelijk voor pensioenfondsen.
Kapitaalteruggave is een alternatief om aandeelhouders belastingvrij te belonen.
De gelegenheidscoalitie van GroenLinks, PvdA en ChristenUnie wil de inkoop van eigen aandelen door beursgenoteerde bedrijven gaan belasten om iets extra's te kunnen doen voor mensen met een laag inkomen. Hoe realistisch en verstandig is dat voorstel?
Voor de argeloze toeschouwer toverden de drie partijen donderdag aan het eind van de Algemene Politieke Beschouwingen €1,2 mrd uit de hoge hoed. Dat bedrag willen de partijen ophalen door het inkopen van eigen aandelen door beursgenoteerde bedrijven te gaan belasten. Met dat geld willen zij onder meer het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen per 1 januari extra verhogen.
De lastenverzwaring voor het bedrijfsleven komt niet uit de lucht vallen. GroenLinks en de PvdA is het al langer een doorn in het oog dat aandeleninkoop door beursgenoteerde bedrijven onder bepaalde voorwaarden is vrijgesteld van dividendbelasting. Zowel in 2021 als in 2022 probeerden zij tevergeefs om deze vrijstelling ongedaan te maken.
De geschatte belastingopbrengst lag in die jaren, met respectievelijk €500 mln en €400 mln, wel een stuk lager dan het bedrag dat de drie partijen nu voor ogen staat. De situatie is veranderd, aldus Tweede Kamerlid Ton van der Lee van GroenLinks. Bedrijven zijn winstgevender geworden en hebben afgelopen jaar op grote schaal aandelen ingekocht, stelt hij. Bovendien denkt het Centraal Planbureau (CPB) dat hun voorstel aanzienlijk meer oplevert, aldus het Kamerlid.
.
Het CPB rekent dezer dagen de verkiezingsprogramma's door. Daarbij is tot nu toe echter nog geen rekening gehouden met de uitvoerbaarheid van de aangeleverde voorstellen, en evenmin met te verwachten gedragseffecten. Daar kijkt het Planbureau vanaf volgende week naar.
Bedrijven zullen hun gedrag zeker aanpassen als er een belasting komt op aandeleninkoop, zegt directeur Rients Abma van Eumedion, de belangenorganisatie van institutionele beleggers. Of zij Nederland de rug zullen toekeren, waarvoor werkgeversorganisatie VNO-NCW waarschuwt, weet Abma zo net nog niet. Maar hij ziet wel risico's.
Ondernemingen zullen wat hogere dividenden gaan uitkeren, voorziet Abma, maar dat zal niet opwegen tegen het bedrag dat zij aan aandeleninkoop uitgeven. Daarnaast verwacht hij dat meer bedrijven naar een andere instrument zullen grijpen om hun aandeelhouders te belonen, namelijk de belastingvrije kapitaalteruggave.
Als er een belasting komt op aandeleninkoop, zal dat sowieso de beurswaarde verlagen van in Amsterdam genoteerde bedrijven, vervolgt Abma. Dat maakt deze bedrijven aantrekkelijker als overnameprooi, stelt hij. Hetzelfde geldt volgens hem als winst niet wordt uitgekeerd maar op de balans gehouden.
Hoogleraar bedrijfsfinanciering Theo Vermaelen wijst op het gevaar dat ondernemingen investeren in slechte projecten omdat zij niet op hun geld willen blijven zitten. De Belg is verbonden aan businessschool Insead en geldt als expert op het gebied van aandeleninkoop. Hij zegt dat beurzen steevast sterk negatief reageren als bedrijven hun dividend verlagen. Het voordeel van aandeleninkoop is volgens hem dat dit een flexibele manier is om geld terug te geven aan de kapitaalverschaffers. 'Als je die flexibiliteit wegneemt, jaag je langetermijnbeleggers weg.'
De Leidse hoogleraar belastingrecht Jan van der Streek heeft een andere opvatting. Wat hem betreft verdwijnt de belastingvrijstelling, omdat deze fiscale regeling volgens hem niet doelmatig is. Hij wijst erop dat de vrijstelling alleen geldt voor beursgenoteerde bedrijven en dat ze bovendien is ingevoerd op aandrang van multinationals zoals Shell en Unilever. Die kampten met het probleem dat zij bij aandeleninkoop als bedrijf moesten opdraaiden voor de dividendbelasting, omdat die moeilijk was te verhalen op individuele aandeelhouders. De maakte aandeleninkoop extra kostbaar.
De komende weken moet duidelijk worden wat GroenLinks, PvdA en ChristenUnie precies voorstellen. Maar de kans dat de Belastingdienst de beoogde wijzigingen per 1 januari kan invoeren, is op voorhand zeer gering.
Mocht dat toch lukken, dan komt de kapitaalteruggave in beeld. Deze weg om aandeelhouders belastingvrij te belonen, heeft meer voeten in de aarde dan aandeleninkoop, maar is alleszins begaanbaar. Zo stelde Unilever een paar jaar geleden tijdens de discussie over de afschaffing van de dividendbelasting dat het zijn Britse aandeelhouders op deze manier nog twintig jaar iets extra's kon toestoppen, zonder dat de Nederlandse schatkist daarvan een cent wijzer zou worden.