Column
Les trekken uit ondergang SNS
Door Paul Koster
Updated Gisteren, 21:37
Gisteren, 20:07 in FINANCIEEL
Het was een oefening in geduld, maar nu gaat het er dan toch van komen: een grootschalig onderzoek naar de oorzaken van de ondergang van SNS Reaal.
Eindelijk moet duidelijk worden welke oorzaken hebben geleid tot verzwakking van de bankverzekeraar, resulterend in de nationalisatie in 2013. Was de kredietcrisis de hoofdoorzaak, zoals SNS zelf beweerde? Dat is hoogst onwaarschijnlijk, zoals ook valt af te leiden uit de woorden van de rechters die vorige week het onderzoek naar SNS gelastten. Zij houden terdege rekening met de mogelijkheid dat bestuurders en commissarissen zich schuldig hebben gemaakt aan wanbeleid.
Gezien de periode die wordt onderzocht - onderzoekers gaan twaalf jaar terug in de tijd - is het goed te beseffen dat het om meer gaat dan enkel het schrijven van de geschiedenis van een dramatische episode uit de Nederlandse financiële geschiedenis.
Allereerst hebben betrokkenen er recht op om de waarheid te kennen achter de neergang van SNS. Het is immers zeer uitzonderlijk dat een grote financiële instelling, onder meer bestaand uit een systeembank, ten onder gaat. Onderzoekers zullen oorzaken van en de verantwoordelijken voor deze deconfiture op een zakelijke manier identificeren. Dat is de juiste remedie om een herhaling te voorkomen van de onsmakelijke heksenjacht tegen voormalige SNS-bestuurders, zoals vijf jaar geleden het geval was.
De uitkomsten van het onderzoek naar het SNS-debacle beloven nuttige lessen te bevatten voor alle beleggers, bestuurders en commissarissen; ook zij die niet direct betrokken zijn of waren. Het is het verhaal van een club mensen, die het geld van beleggers gebruikt, om ‘iets nieuws’ te beginnen, in dit geval grootschalige financiering van vastgoed in binnen- en buitenland. De commissarissen die de wilde groeiplannen van de raad van bestuur hadden moeten controleren, ontbrak het aan voldoende specifieke kennis en ervaring. Desondanks riepen ze het bestuur op tot versnelde uitbouw van de nieuwe activiteit.
Die hang naar groei ging ten koste van zorgvuldigheid en risicobeheersing. De administratie was gebrekkig en riskmanagers waren niet onafhankelijk. Ze zaten onder de plak bij commercieel gedreven divisiedirecteuren. Als ze al zorgen hadden, drongen die niet door tot de hoogste regionen. Het gebrekkige risicobeheer was bekend bij de SNS-bestuurders en toch is men lang blijven geloven dat de portefeuille uitstaande leningen solide was. Toen het besef van het tegendeel, onder invloed van de kredietcrisis, indaalde, was de reactie te laat en te weinig doortastend.
Hoge ambities, roekeloos handelen en falende controle. Je mag hopen dat het zaken uit het verleden zijn. Gerust ben ik er niet op. Laat het komende rapport over SNS helpen om iedereen bij de les houden.
Paul Koster is directeur bij de Vereniging van Effectenbezitters.