Wat zijn de kansen van Prigozjins Wagner-rebellie tegen het Kremlin?
Door ONZE REDACTIE BUITENLAND
Updated 1 min geleden
6 min geleden
in BUITENLAND
ROSTOV AAN DE DON - Jevgeni Prigozjin is aan een „crimineel avontuur” begonnen, zei Vladimir Poetin zaterdag. Hoe succesvol dat avontuur zal zijn, hangt voor een belangrijk deel af van hoeveel manschappen en materieel de baas van de Wagner Groep weet te verzamelen. Alleen met zijn eigen, circa 25.000 huurlingen zal Prigozjin het zeker niet redden, maar als militairen uit de reguliere Russische strijdkrachten zich achter de ’Butler van het Kremlin’ scharen, wordt het een ander verhaal.
De eerste tekenen zijn in ieder geval positief voor Prigozjin. Van Voronezh tot Rostov aan de Don lopen Russische troepen over naar het Wagner kamp, als berichten op sociale media geloofd mogen worden. In Rostov, dat ook volgens Poetin in handen is van de Wagner-baas, is bovendien het hoofdkwartier gevestigd van het Zuidelijk Militair District, van waaruit de Russische invasie van Oekraïne voor een belangrijk deel wordt aangestuurd. Prigozjin zei in een video die zaterdagochtend was opgenomen in dit hoofdkwartier, dat hij de controle heeft over alle Russische troepen in en rond Oekraïne, maar het geeft hem wel een belangrijke troef in handen.
De Wagner-baas zal hopen op een sneeuwbaleffect: hoe meer Russische militairen zich bij hem aansluiten, hoe groter de kans is dat zijn rebellie tegen de legerleiding zal slagen. En met het groeien van zijn kansen zullen Russische soldaten sneller bereid zijn om naar hem over te lopen. Volgens het Britse ministerie van Defensie is „de loyaliteit van de Russische strijdkrachten, en dan vooral de Russische Nationale Garde, de sleutel naar hoe deze crisis zal aflopen.” De Britten zien vooralsnog „zeer beperkt bewijs voor gevechten tussen Wagner en de Russische strijdkrachten.”
Vuurgevecht
Dat bericht lijkt deels al achterhaald. Op een video die in de buurt van Voronezh zou zijn opgenomen, is een groot vuurgevecht te zien. De kans dat Prigozjin zonder enige tegenstand richting Moskou kan marcheren, lijkt dus klein. Poetin heeft een „onverbiddelijk antwoord” op de rebellie beloofd en lijkt niet bereid te zijn om ook maar een millimeter aan Prigozjin toe te geven. Helemaal nu Wagner via zijn kanaal op het sociale medium Telegram Poetin zelf heeft laten vallen. In reactie op de toespraak van de Russische president zaterdagochtend werd het volgende bericht verspreid: „[Poetin] heeft de verkeerde keuze gemaakt. Jammer dan voor hem. We zullen snel een nieuwe president hebben.”
Prigozjin deed het aanvankelijk voorkomen alsof zijn rebellie gericht was tegen de leiding van de Russische strijdkrachten. Met deze mededeling heeft hij zijn teerling geworpen en steekt hij de Rubicon over. Het gaat nu niet meer alleen over het (mis)management van de Russische oorlog in Oekraïne, maar over de leiding over Rusland zelf. Dat verandert de dynamiek van de rebellie. Russen worden nu voor de keuze gesteld, of ze Poetin blijven steunen of dat ze hun geld op de Wagner-baas zetten. De Russische president heeft ogenschijnlijk nog best wat steun onder de Russen, maar als die zien dat de keizer geen kleren aanheeft, zou hun loyaliteit aan de president kunnen smelten als sneeuw voor de zon.
Loyaliteit
Dat is echter wel een hele grote ’als’. Veel vooraanstaande Russische functionarissen, zoals bijvoorbeeld de voorzitter van de Staatsdoema (het lagerhuis van het Russische parlement, red.) en de ’gouverneurs’ van de door Rusland geannexeerde provincies Cherson en de Krim, hebben laten weten pal achter Poetin te staan. Invloedrijke Russische milbloggers zoals Strelkov, die tot nu toe zeer kritisch over het verloop van de oorlog waren, zeggen loyaal te zijn aan Poetin. En ook de inlichtingendienst FSB en de door het Britse ministerie van Defensie aangehaalde Nationale Garde lijken de baas in het Kremlin nog volledig te steunen.
Welke kant het ook opgaat, de Oekraïners zullen garen spinnen bij Prigozjins rebellie. De interne Russische verdeeldheid verhoogt de kansen van hun zomeroffensief. Tegelijkertijd is er ook angst. Zoals een bron binnen de Oekraïense militaire veiligheidsdienst het tegen een Amerikaanse journalist verwoordde: „De mythe van ’Poetins stabiliteit’ is eindelijk vernietigd. Het is een gefaald land (met kernwapens) waar werkelijk alles kan gebeuren.”