(Met dank aan het FD. Zo is het begonnen. Fantastisch toch die geleerde heren..)
Op 2 december 2010 zitten er drie journalisten in een grote conferentiezaal in Londen. TNT-topman Peter Bakker laat zijn blik gaan over rijen lege stoelen. Op het scherm achter hem staat zijn presentatie klaar, getiteld ‘The Separation’.
'Gapende gat'
Die presentatie is de vrucht van twaalf maanden noeste arbeid van tientallen zakenbankiers, advocaten, pensioendeskundigen en fiscalisten. ‘Honderdduizenden scenario’s hebben we doorgespit’, aldus een van hen. ‘Alle varianten werden tot in den treure besproken, linksom, rechtsom, bovenlangs, onderlangs.’
Uiteindelijk bleek er maar één werkbare oplossing om de post- en expressactiviteiten van het voormalige TNT op te splitsen. Express werd naar de beurs gebracht en moest met een schone lei beginnen. PostNL bleef achter met de schulden en de pensioenverplichtingen. Én met een belang van bijna 30% in het nieuwe, beursgenoteerde TNT Express. Om het ‘gapende gat’ in zijn balans te kunnen dichten.
Pakjesdivisie
Op 2 december 2010 wordt deze constructie door financieel analisten verwelkomd als een kunststukje. Alle lof voor Bernard Bot, toen financieel directeur bij TNT. Hij had immers leiding gegeven aan het splitsingsproces. Daardoor kan hij de aanwezige analisten ook de finesses uitleggen.
Zo wordt de boekwaarde van het belang geschat op €?900 mln. Dat is genoeg voor de financieringsbehoefte van post. Maar als TNT Express naar de beurs gaat, zal dat belang meer waard worden en dan heeft PostNL geld genoeg voor zijn pakjesdivisie, het pensioenprobleem én het dividend.
Heldere knip
Van alle aanwezigen, is er slechts één analist die hier vraagtekens bij zet. ‘Stel nu eens dat er een dubbele dip komt in de economie’, aldus Matthew O’Keeffe van Societe Générale. ‘En iedereen wordt gek. Of Spanje gaat failliet. En dan halveert de koers van TNT Express, op de dag van de beursgang. Dan ben ik benieuwd wat die jongens bij Post gaan zeggen.’
Maar de beslissing om te splitsen was al eind 2009 genomen; een fait accompli waar de TNT-bestuurders en -commissarissen daarna niet meer op terugkomen. Ook onder de tientallen adviseurs klinkt er geen opstandig geluid. ‘Er stond nogal wat druk op de ketel. Bij aandeelhouders was de koek op. Er moest zo snel mogelijk een heldere knip komen.’
Winstwaarschuwing
Die aandeelhouders zijn onder andere de activisten Jana en AIMco. Al jaren proberen ze de expresstak los te maken om voor veel geld aan het Amerikaanse UPS of FedEx te verkopen. Maar ook binnen TNT was men elkaar al lang zat. Bakker had zijn handen vol om de divisiehoofden Harry Koorsta van post en Marie-Christine Lombard van express aan tafel te houden — soms letterlijk. De cash van Koorstra ging naar de groei van Lombard. Koorstra voelde zich uitgemolken, Lombard voelde zich belemmerd.
Bovendien reageren ook de andere aandeelhouders, onder wie de grote Nederlandse pensioenfondsen, enthousiast op een splitsing. Zelfs als TNT in april 2011 een winstwaarschuwing geeft, omdat de winstmarges bij express krimpen en er fors wordt afgeschreven op Brazilië. Op de vergadering een maand later stemt 99% van de aanwezige aandeelhouders voor de splitsing.
Judgement errors
De dag daarna wordt TNT Express naar de beurs gebracht en O’Keeffe’s doemscenario blijft uit. Tot vier maanden later het onwaarschijnlijke toch gebeurt: de waarde van het TNT Express-belang zakt onder zijn oorspronkelijke boekwaarde. ‘Daar hebben we ons in vergist’, is achteraf het commentaar van een betrokkene. ‘Misschien zijn er wel judgement errors geweest’, zegt een ander.
Maar begin 2012 lijkt alles met de — ietwat vertraagde — komst van UPS toch goed te komen. TNT Express wordt eindelijk ondergebracht, PostNL kan zijn belang te gelde maken en daarmee zijn toekomst veiligstellen. Alle aandeelhouders — inclusief de activisten — zijn tevreden. Eind goed, al goed.
Sneeuwval
Tot UPS daar afgelopen week abrupt een streep door trok. TNT Express, met inmiddels Bernard Bot aan het roer, en PostNL zijn weer tot elkaar veroordeeld. Op 2 december 2010 heeft TNT-topman Bakker daar natuurlijk nog geen weet van. In Londen geeft hij de genadeklap aan het bedrijf dat hij sinds de miljardenaankoop van TNT in 1996 had willen opstoten in de vaart der volkeren. Veel publiek is er niet. Door sneeuwval zitten alle Nederlandse journalisten vast op Schiphol. Toch draait Bakker in Londen zijn presentatie af. Daarna klinkt uit de speakers ‘It’s a Beautiful Day’ van U2.