‘Deze lieden begrijpen echt geen snars van zeepbellen in de huizenmarkt’
Jeroen Molenaar
woensdag 20 november 2013, 02:45
update: woensdag 20 november 2013, 06:56
Reuters
Niets lijkt Janet Yellen nog in de weg te staan om eind januari het stokje over te nemen van Ben Bernanke, voorzitter van het stelsel van Amerikaanse centrale banken. Meer over dit onderwerp
Centrale banken worstelen met duivels dilemma Bernanke verdedigt ruim beleid Trefwoorden: vastgoed , woningmarkt , Zeepbel Niets lijkt Yellen tegen te houden om het beleid van haar voorganger voort te zetten en aan de geldpersen van de Federal Reserve (Fed) te blijven draaien. Een schrikbeeld voor Jeremy Grantham.
'Gedoemd te mislukken'
‘Ze noemen dit stimuleren’, zegt de ‘bubble watcher’ van de Amerikaanse vermogensbeheerder GMO. ‘Eigenlijk is het een strategie die gedoemd is te mislukken.’
Grantham raadde beleggers vier jaar geleden aan om tussen de brokstukken van de financiële markten aandelen op te pakken. De zeepbel op Amerikaanse huizenmarkt was gespat. Banken, die jarenlang hypotheken voor veel te dure woningen hadden verstrekt en/of herverpakt en doorverkocht, vielen om. Beurzen stortten in elkaar.
Een nieuwe zeepbel
Maar geholpen door duizenden miljarden aan steun van de centrale banken in Amerika, Engeland, en Europa zijn de Westerse economieën behoed voor langdurige depressies. Sterker nog, toonaangevende aandelenindices als de Amerikaanse S&P?500 hebben nieuwe records bereikt. Ook de AEX-index tikt al weken tegen de 400 punten aan, het niveau van voor de val van zakenbank Lehman Brothers in 2008.
Maar de aanhoudend lage rente, die zich heeft vertaald in goedkope hypotheken, drijft ook de huizenprijzen weer op. Na de scherpste stijging in zes jaar tijd zijn de gemiddelde huizenprijzen afgelopen zomer weer op het niveau van 2004 gekomen, zo wijst de toonaangevende S&P/Case-Shiller Home Price Index uit. Een nieuwe zeepbel is zich aan het vormen, waarschuwt Grantham. Weer in de Amerikaanse huizenmarkt en weer door centrale bankiers die menen de economie te moeten stimuleren met goedkoop geld.
Geldkraan open houden
‘Zeepbellen in de huizenmarkt zijn zoveel gevaarlijker dan in aandelenmarkten’, zo spiegelde Grantham een select publiek van vermogensbeheerders in Amsterdam voor. ‘En die zijn al zo gevaarlijk.’
Grantham (mede-oprichter en hoofd beleggingsstrategie van GMO met $?100 mrd aan beheerd vermogen) is een dissonant op de financiële markten. Meesttijds juichen beleggers de monetaire stimuleringsmaatregelen van de Fed toe. Ze hebben de rente gedrukt en de koersen van obligaties én aandelen tot grote hoogten opgedreven.
En later vanavond, als de notulen bekend worden van de meest recente vergadering van de Fed, zal weer blijken dat Yellen de geldkraan de komende tijd open wil houden. Meer dan eens heeft de vicevoorzitter van de Fed aangegeven dat het nog even duurt voordat de Amerikaanse economie op eigen benen kan staan. De maandelijkse steunaankopen worden voorlopig niet teruggeschroefd. Als deze zogeheten ‘tapering’ überhaupt mogelijk is.
'Zichzelf in de val gelokt'
Want, zo waarschuwde hoofdeconoom Richard Koo van Nomura, de marktrentes kunnen omhoog schieten bij de eerste tekenen dat de Fed tot ‘tapering’ over gaat. Dat gaat de centrale bankiers dan een heleboel extra rente kosten op de staatsleningen die ze al jaren opkopen. Rentelasten, die Washington dan moet ophoesten. De Fed heeft zichzelf dus in de val gelokt, aldus Koo. En mogen we de economen van Merrill Lynch geloven, dan wordt die val komende zomer circa $?5000 mrd groot.
Daar staat tegenover dat de gevolgen van een uiteenspatten van een nieuwe zeepbel in de huizenmarkt nog veel schadelijker kunnen zijn. Een blik op de statistieken leert, volgens Grantham, dat een ‘housing bust’ ongeveer $?8000 mrd aan vermogen kan wegvagen. Dat hebben Amerikanen geleend en stond niet, zoals vaak in het geval van een belegging in aandelen, op de bank.
Fiscale stimulering
De enige manier om de Amerikaanse economie erbovenop te helpen, zonder nieuwe zeepbellen te creëren, is door middel van fiscale stimulering, aldus Grantham. De centrale bank moet het bedrijven aantrekkelijker maken om te investeren. Maar daar, zo betoogt hij, zijn de politici én de monetaire beleidsmakers blind voor.
‘Nog steeds houden ze de hypotheekrente kunstmatig laag’, aldus Grantham. ‘En nu al beweegt de huizenmarkt zich boven de trend van de afgelopen honderd jaar. Ze blijven maar stimuleren en scheppen daar nog over op ook. Deze lieden begrijpen geen snars van zeepbellen in de huizenmarkt.’
Huizenbubbel
‘De zeepbel in de Amerikaanse huizenmarkt was van een grote schoonheid’, zegt Jeremy Grantham.
Tijdens een korte tussenstop op de Amsterdamse Zuidas mijmert de man die een beleggingsstrategie moet uitstippelen voor $?100 mrd belegd vermogen even weg als hij naar de grafiek achter hem kijkt. ‘Geleidelijk en soepel komt hij omhoog en valt daarna terug in bijna hetzelfde tempo en met bijna dezelfde vorm.’
Eeuwige pessimist
De zeepbel vond zijn oorsprong onder Federal Reserve-voorzitter Alan Greenspan in 2000. Acht jaar later zou hij verwoestende gevolgen hebben. Volgens de man die bekendstaat als eeuwige pessimist — mede omdat hij ook de tech- en telecombubbel had voorspeld — kwam dat omdat de huizenbubbel extreem was.
‘Er zijn weleens zeepbellen voorgekomen in de huizenmarkt in bijvoorbeeld Florida of Chicago’, aldus Grantham. ‘Maar de laatste voltrok zich op hetzelfde moment in heel Amerika. En daar heeft Greenspan heel erg zijn best voor moeten doen.’
Een doodzonde
Grantham verwijt de voormalige Fed-topman dat die een monetair beleid voerde dat de rente drukte en met goedkoop geld de economie aanjoeg. Datzelfde verwijt hij ook de huidige Fed-voorzitter, Ben Bernanke, en Janet Yellen, die eind januari op het pluche komt. Yellen zou denken dat de markten efficiënt zijn. Een stelling die inherent het bestaan van een zeepbel ontkent, aldus Grantham. Een doodzonde en groot gemis, voor wie Grantham over de laatste zeepbel in de VS hoort: ‘Als je van zeepbellen houdt zoals ik, dan is die eigenlijk wel sexy.’