De Europese Centrale Bank pompt sinds maart elke maand zestig miljard euro in de eurozone. Maar heeft deze kostbare operatie wel nut?
‘Het heeft nog niet gebracht wat het had moeten brengen.’
Frankfurt
De Europese economieën groeien niet zoals gehoopt en de inflatie stijgt niet zoals gedacht – dit is in het kort de boodschap van Mario Draghi, president van de Europese Centrale Bank (ECB). Donderdag stelde hij de verwachtingen voor de groei in de eurozone naar beneden bij, tot een magere 1,4 procent. De inflatie dreigt rond nul uit te komen, terwijl de ECB-doelstelling 2 procent is.
‘De krachten in de wereldeconomie zijn sterker dan de ECB’, reageert Emile Cardon, macrostrateeg bij Rabobank Financial Markets Research.
Dat is pijnlijk. Sinds maart stimuleert de centrale bank in Frankfurt de eurozone maandelijks met zestig miljard euro. Tot september 2016 koopt de instelling elke maand (staats)obligaties op van banken in de eurolanden; de ‘bazooka’ van 1140 miljard euro die hiermee is gemoeid, moet de bedrijvigheid in de eurozone stimuleren. Bovendien daalt zo de rente en wordt het inflatiespook verdreven.
Maar dit is de theorie. In werkelijkheid stroomt veel ECB-geld naar de beurzen, waar het nieuwe bubbels creëert.
ongelukkig
Rabo-econoom Cardon noemt het ‘ongelukkig’ dat het stimuleringsprogramma wordt gedwarsboomd door de tegenvallende economische groei in China, het goedkoper worden van grondstoffen en de waardestijging van de euro. ‘Dit had de ECB nooit voorzien. Het zorgt ervoor dat het opkoopprogramma nog niet heeft gebracht wat het had moeten brengen.’
Harald Benink, hoogleraar Banking and Finance aan Tilburg University, kan zich voorstellen dat mensen het opkoopprogramma ‘ongelukkig getimed’ noemen. ‘Maar als het er niet was geweest, dan waren de problemen in Europa nu nog groter. Dan hadden we nu deflatie gehad.’
Toch is Benink geen uitgesproken aanhanger van wat de ECB aan het doen is. ‘Ondanks dat we in Europa de wind in de rug hebben – de rente is laag, de koers van de euro is gedaald en energie is een stuk goedkoper geworden – is de economische groei dit jaar nog geen anderhalf procent. Dat is echt onvoldoende om hardnekkige problemen, zoals de hoge werkloosheid, op te lossen.’
moderniseren
Benink is na de bezorgde woorden van Draghi bevestigd in wat hij begin dit jaar al schreef: de monetaire verruiming van de ECB kan beter worden besteed aan infrastructurele projecten in Europa.
‘Ik ben er niet tegen dat de ECB geld in de economie pompt, maar men zou beter obligaties kunnen kopen bij de Europese Investeringsbank, de EIB’, legt Benink uit.
‘De economieën van de eurozone moeten hervormen en moderniseren. Dat kunnen we structureel aanpakken door via de EIB niet alleen te investeren in wegen en bruggen, maar ook in de koppeling van Europese elektriciteitsnetwerken, de ontwikkeling van duurzame energie, het aanleggen van glasvezelnetwerken en het stimuleren van de kennisindustrie. Dan doen we wat Europa écht verder helpt.’
Ondanks de kritiek denkt Emile Cardon dat de ECB na september 2016 zijn kostbare opkoopprogramma zal verlengen. ‘Draghi zei donderdag dat de ECB de wil en de mogelijkheid heeft om te reageren, indien dit nodig is.’
Ook Benink denkt dat Draghi een verlenging in petto heeft: ‘De ECB moet ervoor zorgen dat de inflatie in het eurogebied op de middellange termijn onder, maar wel dicht bij 2 procent ligt. Daar zitten we nog ver vandaan en het opkoopprogramma helpt die doelstelling dichterbij te brengen.’ <