De waarde van de investeringen
De onderstaande tabel geeft een overzicht van de door Value8 gehanteerde ‘reële waarderingen’ voor de diverse investeringen. Bij de beursgenoteerde ondernemingen wordt veelal de beurskoers als uitgangspunt genomen om tot zo’n reële waardering te komen. Bij de niet-beursgenoteerde ondernemingen ondernemingen wordt veelal uitgegaan van het contant maken van toekomstige kasstromen. De leningen worden veelal gewaardeerd op nominale waarde. Onder de tabel zal ik uitleggen waarom dit tot foute uitkomsten leidt, die op de grens zitten van misleiding.
Belang in % Boekwaarde aandelen (milj. eur) Boekwaarde leningen (milj. eur) Boekwaarde opties (milj. eur) Totale waarde (milj. eur)
Eetgemak 85 27,5 0,8 - 28,3
Kersten 100 6,6 2,9 - 9,5
Ceradis 59 5,9 2 - 7,9
overige - 4,5 2,2 - 6,7
Totaal niet-beursgenoteerd - 44,4 7,9 - 52,4
Headfirst Source 56 16,9 4,2 1,1 22,2
MKB Nedsense 66 0,8 9,3 - 10,1
IEX 56 4,8 2 - 6,8
Novisource 20 3,6 - - 3,6
Sucraf 45 0,4 0,6 - 1
Totaal beursgenoteerd - 26,6 16,1 1,4 44
Totaal - 71 24 1,4 96,4
Bron:
Value8 jaarverslag 2017
De waardering op basis van beurskoersen geeft een onjuist beeld van de realiteit. Op zich is kijken naar transacties op de effectenbeurs een goede manier om tot een reële waardering te komen. Hiervoor zijn echter een aantal randvoorwaarden relevant:
* De markt waarin de prijzen tot stand komt moet liquide zijn. Hiervan is bij geen van de beursgenoteerde ondernemingen van Value8 sprake. Het aantal vrij te verhandelen aandelen is bij al deze ondernemingen zeer klein. De beurskoers komt tot stand door transacties van slechts enkele aandelen per dag.
* Iedereen die in de markt handelt, moet beschikken over dezelfde informatie. Bij de Value8-beursgenoteerde investeringen zijn de aandelen veelal tot 95 procent in handen van insiders.
Reële waarde van HeadfirstSource is dicht bij nul
De beurskoersen van de ondernemingen waarin Value8 investeert reflecteren dan ook niet de werkelijke onderliggende waarde van de ondernemingen. Als voorbeeld heb ik Headfirst Source geanalyseerd. Deze onderneming is actief als bemiddelaar bij het inhuren van zzp’ers. Volgens het jaarverslag over 2017 behaalde deze onderneming over 2017 een EBITDA van 6,9 miljoen euro en een winst per aandeel van 0,34 euro. Ten opzichte van een beurskoers van ongeveer 2,50 euro lijkt het aandeel laag gewaardeerd, met een koerswinstverhouding van nog geen 8.
Zoals altijd bij Value8 is het allemaal echter wat minder fraai dan de onderneming ons wil doen geloven. De gepubliceerde nettowinst per aandeel (die mijns inziens in dit geval een beter beeld geeft van de winstgevendheid) was slechts 0,08 euro per aandeel.
Één van de door Peter Paul de Vries gebruikte trucs om de gang van zaken bij een onderneming rooskleuriger voor te stellen dan het in werkelijkheid gaat, is corrigeren van cijfers voor eenmalige lasten. Dit wordt ook wel ‘opschonen’ genoemd, omdat de cijfers hierdoor veelal een mooiere uitkomst laten zien. In het geval van HeadfirstSource schoont hij het resultaat voor allerlei door hem geselecteerde lasten (onder andere een afschrijving op software-ontwikkelingskosten), maar ‘vergeet’ hij de resultaten te schonen voor eenmalige baten (zoals over 2017 een vrijval van latente belastingen). Als een onderneming heel vaak resultaten moet opschonen om tot een positief beeld te komen, zit er vaak iets fout.
In het geval van HeadfirstSource komen in het jaarverslag dan ook vele verschillende winstbegrippen ter sprake. In zo'n geval is het vaak beter om naar de kasstromen te kijken: die liegen veelal niet. Over de laatste twee jaar had de onderneming jaarlijks een negatieve vrije kasstroom van ongeveer twee miljoen euro. De netto schulden van het bedrijf zijn inclusief de bancaire financiering van debiteuren bijna dertig miljoen euro. De rentelasten bedroegen over 2017 2,9 miljoen euro. Het werkelijke eigen vermogen bedraagt eind 2017 4,5 miljoen euro, terwijl er voor 41,5 miljoen immateriële activa (gebakken lucht) op de balans staan.
Mijn taxatie is dan ook dat de werkelijke waarde van de aandelen en leningen van Value8 in Headfirst Source gezamenlijk heel dicht bij 0 ligt. En daar is geen woord Frans bij.
Ook waardering kasstromen onbetrouwbaar
Bij de waardering van investeringen op basis van het contant maken van toekomstige kasstromen, hangt de uitkomst erg af van de gebruikte toekomstige data. De accountant zal zich veelal moeten beperken tot het kijken of het sommetje klopt.
Ceradis is hier een mooi voorbeeld van het gebruik van foute data. Toen Value8 in 2009 zijn eerste belang in Ceradis nam, voorspelde Peter Paul de Vries dat Ceradis in 2012 winstgevend zou zijn en een omzet zou behalen van 30-50 miljoen euro. Sinds 2009 is Ceradis echter elk jaar (!) verliesgevend geweest. Daarnaast kwam de omzet over 2017 niet verder dan 2,4 miljoen euro.
Bij het analyseren van Value8 gaat het vaak om wat de onderneming níét vrijgeeft
Eind 2015/16 werd Ceradis geconfronteerd met een product recall ter waarde van ruim 1 miljoen euro en moest Value8 inspringen met extra financiering om de onderneming van de ondergang te redden. Van deze hele product recall was uiteraard ook niets in de jaarverslagen/persberichten of notulen van Value8 te vinden: voor deze feiten heb ik het jaarverslag 2016 van Ceradis bij de Kamer van Koophandel op moeten vragen. De waardering van Ceradis eind 2017 gaat uit van een omzetgroei over de jaren 2018-2021 van 72 tot 102 procent per jaar. Op basis van die 72 procent groei verwacht Value8 voor Ceradis in 2021 een omzet van 21 miljoen euro — een groei van 775 procent ten opzichte van 2017. En dat is het meest conservatieve scenario.
Bij het analyseren van Value8 gaat het dan ook vaak niet om het analyseren van de door Value8 gepubliceerde feiten, maar om het achterhalen wat de onderneming níét vrijgeeft. Dit maakt het erg lastig om Peter Paul de Vries c.s te vertrouwen als zij over-optimistische toekomstige kasstromen oplepelen in hun modellen.
Waardering leningen op nominale waarde
Eind 2017 heeft Value8 24 miljoen euro geleend aan zijn investeringen. Op het grootste deel van deze leningen wordt geen rente betaald, maar wordt de rente bijgeschreven bij de lening. Dit is nodig omdat deze bedrijven die rentelasten veelal niet kunnen dragen: de gemiddelde rente op de leningen aan MKB Nedsense (totale waarde: 9,3 miljoen euro) is ruim 5 procent. MKB Nedsense kan deze rentelasten qua cashflow niet dragen en de rentelasten zullen de post leningen dus jaarlijks met 5 procent verhogen.
Het eigen vermogen van MKB Nedsense bedroeg 768.000 per ultimo 2017. De werkelijke waarde van de leningen die Value8 verstrekte aan zijn beleggingen is hoogstwaarschijnlijk maar een fractie van de nominale waarde.