‘Alleen met samenwerking kunnen we vijf dagen per week post blijven bezorgen'
Post- en pakketbezorger PostNL wil dat Den Haag meer samenwerking tussen Nederlandse postbedrijven toestaat. Gebeurt dat niet op korte termijn, dan wordt het moeilijk om de vijfdaagse postbezorging in stand te houden. Ook de instandhouding van het landelijke netwerk van brievenbussen en postkantoren wordt dan lastig.
‘Liberalisering heeft de postmarkt veel gebracht, maar nu is echt verandering noodzakelijk’, zeggen ceo Herna Verhagen en scheidend cfo Jan Bos tegen het FD bij de bekendmaking van de jaarcijfers over 2017.
Hoe grotere samenwerking tussen postbedrijven er precies uit moet zien, wil PostNL nog niet zeggen. ‘We moeten een oplossing vinden in overleg met alle partijen. Het heeft geen zin om daarop vooruit te lopen’, zegt Verhagen. Naast marktleider PostNL en concurrent Sandd is er een handvol regionale postbedrijven in Nederland. In totaal bezorgen ze 2,6 miljard poststukken per jaar.
Als het aan PostNL ligt, moet nieuw beleid ertoe leiden dat postvolumes weer worden gebundeld. ‘Uiteindelijk moet die brief straks niet door drie verschillende bezorgers, maar door een netjes betaalde postbezorger worden afgeleverd, tegen een betaalbaar tarief’, zegt Bos. ‘Als je die drie brieven allemaal via een tas bezorgt, is dat efficiënter voor de bv Nederland.’
PostNL stond eind 2015 op het punt om Sandd voor €100 mln tot €150 mln over te nemen, maar zette niet door omdat het bezwaren vreesde van de politiek. Ceo Verhagen wilde maandag niet zeggen of PostNL nog steeds interesse heeft in een overname.
‘Neergang netjes en sociaal opvangen'
De Nederlandse postmarkt krimpt al sinds 2000, de afgelopen jaren met zo'n 10% per jaar. ‘We zijn nu nog in staat om de neergang op een nette en sociale manier op te vangen’, zegt Verhagen. ‘Maar hoe langer je wacht, des te moeilijker het wordt.’
Hoeveel tijd er nog is voordat de problemen echt nijpend worden willen de bestuurders niet zeggen. ‘Het postbedrijf is niet in 2020 failliet, maar er gaat op termijn een punt komen waarbij het wel knellend wordt’, waarschuwt cfo Jan Bos.
In de sector werken zo'n 65.000 mensen, waarvan 44.000 bij PostNL. Nederland kent meer marktwerking dan andere Europese landen, wat ertoe heeft geleid dat er meerdere postbedrijven zijn met een landelijk dekkend netwerk.
PostNL ? ? ging maandag hard onderuit op de Amsterdamse beurs nadat het bedrijf zijn winstdoelstellingen fors moest verlagen. Het bedrijf heeft last van de hevige concurrentie in binnen- en buitenland, zo maakte het bedrijf maandag voorbeurs bekend.
De afgelopen maanden raakte PostNL meer volume dan verwacht kwijt aan andere postbedrijven, omdat toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) het bedrijf sinds augustus verplicht om toegang te geven tot zijn sorteer- en bezorgnetwerk tegen vastgestelde tarieven en voorwaarden die niet beschikbaar zijn voor consumenten.
Postdialoog
De overheid heeft PostNL aangewezen als uitvoerder van de zogeheten universele postdienst (upd) om tegen een gereguleerd tarief vijf dagen per week post te bezorgen, een netwerk te onderhouden van 15.000 brievenbussen en 1500 postkantoren en diensten als rouwpost en medicijnbezorging te garanderen. Europese regels verplichten hiertoe.
Omdat consumenten en bedrijven steeds minder post versturen, is het voor PostNL duurder geworden deze dienstverlening overeind te houden, terwijl de concurrentie op last van de ACM is toegenomen.
PostNL waarschuwt al enige tijd dat de houdbaarheid van de postbezorging in het gedrang komt. Desondanks heeft Den Haag tot nu toe gewacht met aanpassing van de wetgeving. In het regeerakkoord stelt het nieuwe kabinet te willen onderzoeken of de universele postdienst kan worden aanbesteed. Binnenkort begint op initiatief van staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat een zogenoemde 'postdialoog'.
Concurrentie van Sandd
Het betoog van PostNL staat in schril contrast met dat van concurrent Sandd, dat 20% tot 25% van de zakelijke markt in handen heeft. Het bedrijf wierp zich vorig jaar op als alternatieve uitvoerder van de upd. De postbezorger stelde de dienst goedkoper uit te kunnen voeren, waardoor de postzegelprijs naar €0,55 zou kunnen. Een postzegel kost nu €0,83.
Een belangrijk voordeel voor Sandd is dat ongeveer de helft van hun bezorgers werkt als freelancer, terwijl PostNL het grootste gedeelte van de postbezorgers in dienst heeft. Op aandringen van de Tweede Kamer bepaalde de Keijzers voorganger Henk Kamp vorig jaar dat Sandd 80% van zijn medewerkers een arbeidscontract moet geven. Noch het ministerie van EZ, noch de ACM heeft deze regel tot nu toe gehandhaafd. Staatssecretaris Keijzer stelde in november wel dat het kabinet ‘eerlijk werkgeverschap’ wil in de sector.
Goede arbeidsvoorwaarden
De universele postdienst laten aanbesteden is wat PostNL betreft geen optie. ‘Dat krijg ik niet uit mijn mond. We zijn al 220 jaar de trotse uitvoerder van de upd, het is een belangrijk onderdeel van ons bedrijf’, zegt Verhagen. ‘Bovendien is de upd veel meer dan het versturen van kerstkaarten. Ook rouwpost, medische post en internationale post hoort daarbij, net als alle telefoontjes beantwoorden van Nederlandse consumenten over postzaken. Dat werk wordt uitgevoerd door duizenden medewerkers met goede arbeidsvoorwaarden en een fatsoenlijk pensioen, waar je ook voor moet zorgen.’
Het betoog van PostNL om marktwerking in de postsector te beteugelen stuit op verzet van grote zakelijke verzenders als ING en de Nationale Postcodeloterij. De Vereniging Grootverbruikers Postdiensten (VGP) riep het kabinet in november op om de concurrentie tussen postbedrijven in stand te houden. In de zakelijke markt zijn de tarieven sinds 2009 met zo'n 40% gedaald. Voor consumenten gingen de tarieven daarentegen met zo'n 66% omhoog.
PostNL draagt Pim Berendsen voor als opvolger voor vertrekkend cfo Jan Bos. Zijn benoeming wordt op 17 april tijdens de aandeelhoudersvergadering besproken, zo maakte het bedrijf maandag bekend. Berendsen komt uit de eigen rangen van PostNL, waar hij in 2000 begon. Tussen 2013 en 2015 maakte Berendsen een uitstap naar Van Gansewinkel als directeur Corporate Development. In 2015 keerde hij terug bij PostNL, waar hij als lid van het executive committee een sleutelrol speelde in de mislukte overnameonderhandelingen met het Belgische Bpost. ‘Pim was de beste kandidaat. Hij weet heel goed wat er speelt in de postsector, zowel in Nederland als in het buitenland. Hij past goed bij het executive committee en bij mij, daar is ook naar gekeken', zegt ceo Herna Verhagen in een toelichting. 'Net als Jan is Pim intelligent, to the point en gericht op performance.' De huidige cfo Jan Bos maakte in november bekend vroegtijdig terug te zullen treden. Hij was zeven jaar financieel directeur van het concern waar hij in totaal 25 jaar werkte. Bos is toe aan een nieuwe uitdaging. Waar die precies ligt kan hij nog niet zeggen. Bos vertrekt in juni eerst op een wereldreis van vijf maanden.