BAM werkt aan museum-depot: ring voor ring naar de perfecte ‘bloempot’
utiliteitsbouw 114
BAM werkt aan museum-depot: ring voor ring naar de perfecte ‘bloempot’
Het l?kt nu nog een gigantische skateboardbaan, maar moet uitgroeien tot een megabloempot. Grote uitdaging voor de bouwers van Het Depot Bo?mans van Beuningen is alles passend kr?gen én vaart maken. Ring voor ring klimt het bouwwerk omhoog.
Het is een stortdag bij Het Depot. Normaal goed voor hectische toestanden, maar in het Rotterdamse Museumpark is het opvallend rustig. Onder de twee betonpompen die hoog uitreiken boven het perfect ronde bouwwerk, turen betontechnologen met de duimstok in de hand naar een plas vers beton op de schudtafel. Als de consistentie niet goed is, gaat het onherroepelijk terug naar de betoncentrale of wordt er ter plekke nog iets bijgemengd. “Het moet perfect zijn, want anders loop je onvermijdelijk verderop tegen een probleem aan”, vertelt projectdirecteur Hans Polderman van BAM Bouw en Techniek Grote Projecten. “Dat geldt voor de maatvoering, maar ook voor de betonsamenstelling.”
In een maand tijd maakt BAM één rondgang, in vier keer storten. Het was eerst even wennen, maar het lukt steeds beter om het beloofde tempo waar te maken. Elke complete ring is 6 meter hoog en opgebouwd uit 64 segmenten. Momenteel wordt op één kwart de binnenkist aangebracht, twee andere delen zijn al ontkist en liggen glimmend in het zonnetje.
Naarmate de kist zich vult trekt een betonwerker ze steeds een stukje verder omhoog
Het kwart dat vandaag wordt gestort is het laatste van de onderste ring. Dat gaat op z’n dooie akkertje. Het mengsel stroomt met 15 kuub per uur door de 6 meter lange flexibele stortslangen, die tot onder in de halfronde bekisting hangen. Naarmate de kist zich vult trekt een betonwerker ze steeds een stukje verder omhoog. Dat voorkomt ontmenging en zorgt ervoor dat het beton ondanks de dichte wapening tot in ieder hoekje komt. De 82 kuub die vandaag de kist in gaat is zelfverdichtend en van hoge sterkte (C55/67). BAM moet wel zelfverdichtend beton gebruiken, want trilnaalden komen onmogelijk onder in de 6 meter diepe, halfronde bekisting met zijn imposante wapeningskorven. De grootste wapeningsstaven van 40 millimeter dikte zijn onderling met staalplaten aan elkaar gelast, voor extra sterkte.
“Als je een kom maakt, moet je enorme spatkrachten opvangen”, vertelt Polderman. “Alle krachten van het gebouw komen terecht op deze onderste ronding, dat trekt ook aan de vloeren. Dit is het kritieke punt.” Een sierlijke tijdelijke vakwerkconstructie van 128 stalen profielen helpt aan de buitenzijde om de krachten op te vangen zolang het bouwwerk klimt
“Een afwijking van een halve centimeter is funest, want dan heb je een afwijking van 32 centimeter als je de hele cirkel rond bent. (Foto Ries van Wendel de Joode)
De gebogen wapeningskorven van zeshonderd kilo per stuk worden volledig geprefabriceerd. “We schuiven ze zo in de onderwapening die daar uit de fundering opsteekt”, wijst Polderman. Ook de bekistingen komen kant-enklaar aan op de bouwplaats. De afdeling bekistingstechniek van BAM Materieel in Lelystad bouwt de ingenieuze constructies op uit houten schenkels en stukken betonplex. Alles is op basis van tekeningen in Revit met behulp van CNC-gestuurde freesmachines op maat gemaakt.
“Nagenoeg elk stukje is uniek”, zegt Polderman. “Het is een ambachtelijk werk om alles in elkaar te zetten.” Of het zonder de computer mogelijk was geweest? Het valt te betwijfelen. Ook het plaatwerk is door computergestuurde machines in de juiste kromming gebracht, evenals de gewalste stalen profielen die aan binnen- en buitenzijde de bekistingen bij elkaar houden. Alles moet perfect aansluiten, later even bijbuigen op de bouwplaats gaat niet. De bekistingspanelen moeten zelfs tot op de millimeter nauwkeurig passen. Polderman: “Een afwijking van een halve centimeter is funest, want dan heb je een afwijking van 32 centimeter als je de hele cirkel rond bent.” Extra uitdaging zijn de deuren in het gebogen betondeel.
BAM zette het hele project al in de aanbestedingsfase volledig in BIM, dat was doorslaggevend bij de gunning
BAM zette het hele project al in de aanbestedingsfase volledig in BIM, om het proces volledig te kunnen beheersen. Dat was doorslaggevend bij de gunning. Partijen die het project minder gedetailleerd uitwerkten kwamen soms op een spectaculair andere prijs uit.
Na voltooiing van de eerste ring stort BAM een zelfde serie betonnen schalen erbovenop, tot 12 meter hoogte. Daarna zijn de biceps die het gebouw moeten dragen klaar en gaat het met staal en prefabbeton in volle vaart naar het dak op 40 meter hoogte. Het Depot – architect MVRDV spreekt wel van ‘DePot’ – heeft tegen die tijd, eind december, ook zijn volle doorsnede van 60 meter bereikt. Voor het zover is wachten de bouwer nog een paar interessante kluiven. Hoe stel je bijvoorbeeld de kernkisten tegen een rond oppervlak? Bouwplaatsmedewerkers zijn momenteel aan het puzzelen met CNC-gefreesde bekistingsdelen. “Soms moet je wel eens een beetje bijschaven”, geeft Polderman toe.
De buitengevel wordt uiteindelijk afgewerkt met gebogen spiegelglas. De glaspanelen worden momenteel in China geproduceerd, maar op de bouwplaats geeft een mock-up al een beeld van hoe het moet worden. De spiegeldelen worden met aluminium achterconstructie tegen de gebogen wand gemonteerd, met een kleine naad ertussen. Is het niet zonde dat het fraaie betonwerk straks aan het oog wordt onttrokken? “Welnee, die spiegelwand wordt ook mooi”, zegt Polderman. “En aan de binnenzijde blijft gelukkig alles zichtbeton.”
Vochthuishouding
De collectie van Boijmans Van Beuningen bestaat uit zo’n 145.000 objecten, maar daarvan was altijd slechts een fractie in het museum te zien: 8 procent. Het Depot toont straks de schat aan kunst die altijd aan het oog onttrokken was. Dat stelt hoge eisen aan het gebouw. Nu al moeten de bouwers zich zorgen maken over de vochthuishouding in Het Depot. BAM sluit de uitsparingen in de gevels direct af en probeert ook zo snel mogelijk het dak dicht te krijgen. Extra tijdelijke dichtingen moeten het pand zo droog mogelijk houden. Op het definitieve dak komt een restaurant en een tuin met 70 bomen. Architect Winy Maas (MVRDV) claimt dat het gebouw geen stuk Museumpark opslokt, maar “het alleen een stukje optilt”. Pre-oplevering is voorzien in najaar 2019. Daarna is er nog een half jaar om de vochthuishouding volledig onder controle te krijgen en de installatietechniek in te regelen.
Projectgegevens
Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam, Museum Boijmans van Beuningen, Stichting de Verre Bergen
Architect: MVRDV
Constructies: IMd
Glasadvies: ABT
Hoofdaannemer: BAM
Bruto vloeroppervlak: 15.000 m2
Oplevering: voorjaar 2020