FD 27 nov 2019
De invoering van de internationale kapitaaleisen waaraan banken in 2027 moeten voldoen, leidt ertoe dat banken zo'n €300 mrd tot €400 mrd extra kapitaal nodig hebben, concludeert financieel consultant Copenhagen Economics. Dat is flink hoger dan wat de Europese bankautoriteit EBA heeft becijferd.
Copenhagen Economics onderzocht de gevolgen van de kapitaaleisen in opdracht van de European Banking Federation (EBF). De lobbyvereniging van Europese banken maakt zich al jaren grote zorgen over de nieuwe regels van het Bazels Comité van Bankentoezicht, en vindt dat de autoriteiten de consequenties veel te optimistisch inschatten.
Over-optimistisch
Invoering van het in 2017 aangenomen raamwerk — in de markt bekend als Bazel IV — betekent dat de gewogen gemiddelde minimale kapitaalvereiste voor banken met een kwart omhoog gaat. Volgens de Europese bankautoriteit EBA correspondeert dit met €135 mrd aan extra kernkapitaal dat de banken moeten zien te vinden, door aandelen uit te geven of winst in te houden. Maar dit is een over-optimistische voorstelling van zaken, zegt Sigurd Naess-Schmidt, een van de onderzoekers van Copenhagen Economics desgevraagd.
'Banken zitten nu ook ruim boven de minimumvereisten en als ze hun huidige ratio's willen vasthouden, hebben ze €300 mrd à €400 mrd aan extra kapitaal nodig', zo geeft Naess-Schmidt aan. Dit extra kapitaal zal worden doorberekend aan de klant, aan huishoudens en bedrijven. Het trekt een wissel op de bedrijvigheid en zal op korte- tot middellange termijn leiden tot banenverlies. Dat kan de Europese economie 0,5% groei per jaar kosten. Omgerekend komt dit voor het komende decennium uit op een kostenpost van €900 mrd, zonder dat de financiële stabiliteit substantieel verbeterd wordt.
Lending crunch
In plaats van extra kapitaal zoeken, kan een bank er ook voor kiezen om de kredietverlening te beperken. Om op die manier te voldoen aan de eisen zullen banken maar liefst €2900 mrd aan leningen moeten intrekken, schat Copenhagen. Een dergelijke lending crunch heeft volgens Naess-Schmidt een nog grotere impact op de economie. Op de korte termijn drukt dit het bruto binnenlands product met 0,7% tot 1,75%, aldus de econoom.
Een van de redenen waarom de Europese schuldencrisis diep ingreep in de economie was omdat banken in die periode voortvarend hun balansen probeerden op te schonen. De recessie leidde er toen toe dat vooral Zuid-Europese banken met grote pakketten oninbare leningen kwamen te zitten.
Vertrouwen nog niet volledig hersteld
EBA-topman José Manuel Campa heeft oog voor deze risico's. Op een bankenconferentie herhaalde hij recent dat de regels heel geleidelijk moeten worden ingevoerd. Campa merkte op dat het momenteel voor banken moeilijk is om kapitaal op te halen 'omdat het vertrouwen in de bancaire sector nog altijd niet volledig is hersteld'. Beleggers twijfelen volgens hem aan de duurzaamheid van de winstgevendheid van Europese banken, zeker in vergelijking met Amerikaanse instellingen. Dit komt mede doordat ze de implementatie van de Bazelse regelgeving zo zwaar inschatten. Amerikaanse instellingen hebben minder last van de regelgeving.
Binnen Europa zijn de verschillen groot. Zo hebben Nederlandse banken relatief grote portefeuilles aan woonkredieten, waardoor instellingen als Rabobank, ABN Amro en de Volksbank tot de zwaarst getroffen banken behoren. Vorige maand besloot De Nederlandsche Bank om die reden dat Nederlandse banken al in het najaar van volgend jaar meer kapitaal moeten aanhouden om een mogelijke crisis op de huizenmarkt op te kunnen vangen: bij elkaar €3 mrd, een stijging van 30%. Franse en Italiaanse banken worden in veel mindere mate geraakt door Bazel IV.