bron Volkskrant:
NIEUWS
Alzheimermedicijn werkt matig, experts toch verrukt om ‘historisch moment’
Het middel werkt maar een beetje, is duur en heeft mogelijk dodelijke bijwerkingen. Toch zijn veel internationale experts verrukt over het middel lecanemab, tegen alzheimer. Tests laten zien dat het middel in elk geval íéts uithaalt.
Maarten Keulemans30 november 2022, 11:26
Lecanemab is een antistof die in het brein de eiwitklonters opruimt die zo kenmerkend zijn voor alzheimer. De grote, achterliggende vraag is nog altijd in hoeverre dat ook helpt tegen de ziekte. Denkbaar is immers dat de plaques, van het eiwit amyloïde-bèta, niet de oorzaak maar bijverschijnsel zijn van de dementie.
De langverwachte resultaten van de eerste grote proef met lecanemab stemmen wat dat betreft hoopvol. In anderhalf jaar tijd blijken patiënten die werden behandeld met de stof 27 procent minder snel cognitief achteruit te gaan dan patiënten die een neppil krijgen, een placebo, zo meldt het Japans-Amerikaanse team dat het middel onderzoekt in vakblad New England Journal of Medicine. De hoofdlijnen daarvan brachten farmaceuten Eisai en Biogen twee maanden geleden al naar buiten, in een persbericht.
Zeer opwindend
Dat is een ‘gematigd’ resultaat, erkennen de onderzoekers zelf, na behandeling van achthonderd patiënten. Zo zal een individuele patiënt of zijn omgeving het verschil waarschijnlijk niet eens merken, reageerde Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie en coördinator van het Radboudumc Alzheimer Centrum, op de eerste resultaten. En zieke patiënten ‘genezen’, doet het middel al helemaal niet.
Toch zijn de resultaten ook ‘zeer opwindend’, ‘een historisch moment’ en ‘het begin van het einde’, zeggen andere onafhankelijke experts, via het Britse expertplatform het Science Media Centre. ‘Extreem bemoedigend om al na achttien maanden positieve effecten te zien’, vindt de Vlaams-Britse alzheimerdeskundige Bart De Strooper. ‘Dit laat zien dat een afname van amyloïde-bèta de voortgang van alzheimer vertraagt. En hoewel de klinische effecten nogal beperkt lijken, mag je verwachten dat het effect meer uitgesproken wordt als het middel langer wordt toegediend.’
Bijwerkingen
Getob is er echter wel om de bijwerkingen. Hoewel er in de placebogroep net zoveel mensen overleden als in de behandelde groep, kregen twee patiënten een hersenbloeding die een direct gevolg lijkt te zijn van het middel. Bovendien kregen zes behandelde patiënten een beroerte, tegenover maar twee in de groep die de nepbehandeling kregen.
Dat is ‘zorgwekkend’, beaamt hoogleraar geriatrie Rob Howard (University College Londen). Gecombineerd met de lage werkzaamheid zal het ertoe leiden dat het middel misschien niet eens op de markt komt, verwacht hij. ‘We moeten blijven zoeken naar betere en veiligere dementiebehandelingen. En de resultaten van vandaag laten zien dat we daarvoor nu in elk geval op een geloofwaardig spoor zitten.’
Een op de drie vrouwen
Goedkoop is lecanemab bepaald niet. Omdat het middel bestaat uit antistoffen die met veel gedoe moeten worden gekweekt en gezuiverd, kost behandeling naar verwachting tussen de 10- en de 30 duizend euro per jaar. Daar staat tegenover dat de zorg voor dementerende patiënten, met een geschat prijskaartje van zo’n 10 miljard euro per jaar in ons land, nog veel meer in de papieren loopt.
Ongeveer een op de drie vrouwen en een op de zeven mannen krijgt uiteindelijk dementie, en de ziekte van alzheimer is veruit de meest voorkomende soort. Omdat de samenleving vergrijst, neemt ook het aantal patiënten scherp toe. Momenteel hebben zo’n 250 duizend mensen dementie, terwijl een leger van 800 duizend mantelzorgers zich over hen bekommert.