Interview uit de NRC
Topman ING: ‘De witwasboete is voor ING een onverwerkt trauma’
=======================================================
Steven van Rijswijk topman ING
Het ING waar Steven van Rijswijk afgelopen zomer de hoogste baas werd, kampt niet alleen met de effecten van corona. „Eén ding is duidelijk als je in gesprek bent met klanten: er komen echt klappen.”
Eva SmalEgbert Kalse
28 december 2020
Leestijd 8 minuten
Hoe stuur je als topman van een internationaal opererende bank op afstand je 53.000 werknemers aan en behartig je de belangen van een kleine 40 miljoen klanten? In normale tijden was Steven van Rijswijk, deze zomer aangetreden als hoogste baas bij ING, elke dag op de kantoren van de bank geweest, in binnen- en buitenland, om vandaaruit de boel te leiden.
Maar door corona is alles anders. De man die zegt sinds hij in 1995 bij de bank begon nog nooit een dag thuisgewerkt te hebben, zit er nu het grootste deel van zijn tijd. Achter de make-uptafel van vrouw en dochter.
En hoe zit de chief executive officer daar dan? Nou gewoon, naar zichzelf te kijken in die spiegel, terwijl hij tegen het scherm praat. En intussen probeert hij zich af te sluiten voor zijn twee tienerzoons die hardop klagen dat de wifi echt superslecht is („ze hebben gelijk”). Om koffie vragen helpt niet, want „hij weet zelf best waar het koffieapparaat staat”. En elke dag loopt hij een stuk met de hond, om wat zakelijke telefoontjes plegen of collega’s te vragen hoe het met ze gaat.
Het is, ondanks de leuke kanten van thuiswerken, aanpassen voor Van Rijswijk. „Na verloop van tijd mis je de fysieke nabijheid. Alles is super efficiënt, ik hou daarvan, maar je gaat het informele contact met mensen missen. Het gaat alleen nog over de inhoud en niet meer over de mens.”
Sinds deze zomer, Van Rijswijk begon formeel op 1 juli, is hij wel weer wat vaker op het ING-kantoor in Amsterdam Zuidoost. Een of twee dagen per week, vooral om kandidaten voor nieuwe functies te spreken, of beoordelingen te doen. „Dat doe ik toch liever fysiek.”
De man die sinds 1995 nog nooit een dag thuisgewerkt had, zit daar nu het grootste deel van de tijd. Achter de make-uptafel van vrouw en dochter
Wat hij al zijn hele loopbaan doet, en is blijven doen in de afgelopen tijd, is mensen rechtstreeks benaderen als hij een vraag heeft of iets niet begrijpt. „Frustratie is mijn motivatie”, zegt hij, „en ik wil dingen snappen voordat ik een beslissing neem.”
Zoiets gaat prima als het een naaste collega betreft of een direct leidinggevende op een afdeling. Maar als je de hoogste baas bent, leidt dat nogal eens tot verrassingen, weet hij inmiddels. „Kijk, mij maakt het niet uit waar die mensen in de hiërarchie zitten. Als ik denk dat iemand het antwoord weet, bel ik die persoon op.”
In de afgelopen tien jaar, sinds hij zelf hoger in de boom zit, past hij wat meer op met al die vragen. „Ik moet mezelf dwingen niet alles te vragen. Anders denken mensen dat daar verborgen boodschappen inzitten – die er niet zijn. Ik moet vaak herhalen waarom ik het doe. Mensen denken dat ik ze wil controleren, terwijl ik alleen wil begrijpen hoe dingen werken om beter moeilijke beslissingen te kunnen nemen.”
Ziet u dat als kracht of als zwakte? Als je ergens de baas bent, kun je niet alles meer snappen. Dan moet je op anderen kunnen vertrouwen.
„Het is beide. Een kracht omdat ik wel een basis moet hebben om tot beslissingen te komen. Maar ik moet vertrouwen op de governance, de processen en de mensen. Ik heb het inmiddels geleerd om wat meer los te laten, maar dat ging wel in stapjes.”
De neiging alles te willen begrijpen leidde ertoe dat Van Rijswijk in het begin van zijn carrière ‘nee’ zei tegen een promotie tot hoogste baas van de afdeling fusies en overnames. „Ik moest leren afstand nemen. Ik was een insecure overachiever [een onzekere, harde werker]. Die stijl had me gebracht waar ik was, maar ik kende mezelf goed genoeg om te begrijpen dat ik zo niet kon doorgaan.
„En toen werd het iemand anders, met wie ik heel blij was. Van hem heb ik heel veel geleerd. Want die liet zien dat je met veel minder effort meer kon bereiken dan ik deed. Toen ik een paar jaar later alsnog werd gevraagd ergens baas te worden, was het veel duidelijker voor mezelf wat ik moest doen om niet in die valkuil te stappen. Al is dat maar half gelukt, haha.”
U schetst het een beetje alsof uw carrière u is overkomen. Bent u een ambitieus iemand?
CV
25 JAAR BIJ ING
Steven van Rijswijk (1970) studeerde bedrijfseconomie aan de Erasmus University in Rotterdam. In 1995 begon hij zijn carrière bij ING. Hij begon bij de afdeling Mergers & Acquisitions, en vervulde daarna vooral functies binnen de zakelijke tak van de bank. In 2017 kwam hij het bestuur van de bank als hoofd risico. In juli 2020 volgde hij Ralph Hamers op als hoogste baas.
„Ik ben ambitieus in het werk dat ik op dat moment doe. Ik heb een drive om te winnen: niet om te winnen van andere mensen, maar om de klant voor me te winnen. Te zorgen dat de afdeling goed is. Dat er impact is. Ik denk dat dat steeds opvalt. Maar toen mensen mij bij mijn eerste sollicitatie vroegen: waar wil je zelf zijn over vijf of tien jaar, vond ik dat heel moeilijk te beantwoorden.”
Van Rijswijk kwam, via verschillende posities bij de zakelijke tak van ING, in 2017 in de raad van bestuur terecht, als risicomanager. Hij werd zo verantwoordelijk voor de gesprekken met het Openbaar Ministerie over de ernstige nalatigheid die de bank jarenlang tentoonspreidde als poortwachter in de financiële sector. Dit leidde tot een schikking van 775 miljoen euro voor ING, waarbij de bank toegaf dat ze jarenlang te weinig onderzoek had gedaan naar fraude en witwassen door klanten.
De zaak kwam deze maand opnieuw in het brandpunt van de aandacht: Ralph Hamers, voor Van Rijswijk hoogste baas van ING, moet alsnog worden vervolgd voor zijn rol in de zaak, besliste het gerechtshof in Den Haag. Het hield de schikking intact.
Het hof zette in de uitspraak nadrukkelijk de houding van Hamers, deze zomer vertrokken naar het Zwitserse UBS, af tegen die van zijn opvolger. Waar Hamers probeerde de rechtbank te wraken en niet naar de zitting kwam, ging Van Rijswijk namens de bank tegenover de rechters door het stof.