Export ASML-chipmachines naar China verder aan banden
’We willen niet meer afhankelijk zijn van China’
Door PETER WINTERMAN
Updated Gisteren, 18:59
Gisteren, 18:56
in BINNENLAND
Na flinke druk van de Verenigde Staten legt minister Liesje Schreinemacher (Buitenlandse Handel) de export van Nederlandse ASML-chipmachines naar China verder aan banden. „Ik heb geprobeerd alle belangen mee te nemen, maar onze nationale veiligheid weegt het zwaarst”, zegt ze in een exclusief interview met De Telegraaf.
Maandenlang is er achter de schermen over onderhandeld. Nu maakt VVD-minister Schreinemacher (39) bekend dat het Brabantse ASML voortaan minder chipmachines aan China mag leveren. Dat is wereldnieuws, want ASML – ’s werelds grootste chipmachinefabrikant – is een speelbal in het geopolitieke conflict tussen de VS en China.
De Amerikanen vrezen dat China de Brabantse chipmachines gebruikt voor de productie van chips in moderne wapens. Nu al mag ASML niet de allernieuwste machines (EUV, Extreme Ultraviolet) aan China verkopen. Schreinemacher komt daar bovenop met een ministeriële regeling waarmee ook voor een deel van de oudere chipmachines (DUV, Deep Ultraviolet) een exportvergunning nodig is.
Een klap voor China, dat zich meer en meer ’onderdrukt’ zegt te voelen door het Westen. In januari kaartte de Amerikaanse president Biden de ASML-kwestie nog aan bij een bezoek van premier Rutte aan het Witte Huis. Rutte wilde na afloop van dat bezoek weinig loslaten over de eisen van de Amerikanen.
Een groot deel van de oudere DUV-machines mag nog steeds naar China, zo laat Schreinemacher nu weten. Die ’werkpaarden’ blijven volgens de minister nodig om computerchips te maken waar de hele wereld momenteel om schreeuwt, bijvoorbeeld voor auto’s, koelkasten, telefoons en windmolens.
BEKIJK OOK:
Kabinet: minder ASML-chipmachines naar China
Bent u gezwicht voor de Amerikaanse druk?
„Ik heb steeds gezegd: we gaan niet bij het kruisje tekenen. Dat is ook echt zo. We hebben natuurlijk veel gesproken met de Amerikanen. We delen ook hun zorgen. Maar we hebben wel onze eigen afweging gemaakt. We hebben heel chirurgisch gekeken: welke machines moeten we onder exportcontrole brengen? Dat zijn niet alle chipmachines. Er is nog een aantal modellen die ASML kan blijven exporteren zonder vergunning.”
Toch grijpt u flink in op de markt. Is dit een kwestie van nationale veiligheid?
„Ja, we willen voorkomen dat Nederlandse apparatuur wordt gebruikt voor militaire toepassingen. Dat zijn toepassingen die óók ons land bedreigen. We zien dat de chiptechnologie zich aan het ontwikkelen is. Met oudere chipmachines kun je tegenwoordig meer geavanceerde chips produceren, dankzij bepaalde booster-technologieën. Daarom hebben we besloten dat voor een deel van die machines een exportvergunning nodig is. Bovendien komen nu vrijwel alle chips uit China. We willen die afhankelijkheid van China afbouwen. In Europa moeten er meer chipfabrieken komen.”
BEKIJK OOK:
Aalberts kan stijgende vraag uit chipsector ’bijna niet aan’
Wat betekent dit voor ASML? Zij hebben al eerder gezegd dat ze mogelijk miljarden euro’s aan omzet gaan verliezen bij exportbeperkingen naar China.
„Ik denk dat dat een vraag is voor ASML. Maar hun orderboekje is echt ontzettend vol. Dus, wat dat betreft…”
…hoeven we geen medelijden te hebben met ASML?
„Ik heb het niet over medelijden. Ik denk dat de kracht van ASML wereldwijd wordt gezien. Er wordt een groot beroep gedaan op wat zij aankunnen, qua productie. Ik heb geprobeerd alle belangen mee te nemen. Maar we hebben ook altijd gezegd: onze nationale veiligheid weegt het zwaarst.”
Daar is begrip voor bij ASML?
„Ja, we hebben daar goede gesprekken over gehad. Er is geen Chinees servies door de kamer gevlogen.”
Hoe reageren de Chinezen?
„Ze hebben ons gevraagd om de handelsketens niet te verstoren, als het gaat om chips. Ik heb bevestigd dat dat ook niet ons doel is. Die ketens willen we in stand houden, want we hebben die chips gewoon nodig. We zijn echt een aantal jaar verder voordat we een flink deel van de productiecapaciteit naar Europa hebben verplaatst.”
Verwacht u tegenmaatregelen van China?
„Ik ga daarover niet speculeren. Maar de gesprekken met de Chinezen zijn goed. Wij hebben echt wel heel belangrijke technologie in handen, die wil China ook blijven ontvangen. En veel van de DUV-chipmachines mag ASML blijven leveren aan China.”
BEKIJK OOK:
Chinese ex-werknemer steelt info bij ASML, lagere bonus door minder winst
Als we even uitzoomen: de VS waarschuwen dat China overweegt wapens te leveren aan Rusland, experts vrezen een Chinese inval in Taiwan, de Oeigoeren in China worden massaal onderdrukt en ondertussen trekt de Chinese president Xi Jinping alle macht naar zich toe. Is China niet hard op weg het nieuwe Rusland te worden?
„U noemt een aantal dingen waar we ons zorgen over maken. Daarom nemen we ook deze maatregel. Maar we willen ook onze relatie met China behouden.”
Waarom doen we eigenlijk nog zaken met de Chinezen?
„Omdat China economisch gezien een super power is. We kunnen er niet omheen. We kopen heel veel spullen van China. We hebben ze nodig voor de verduurzaming. Om de kanalen open te houden en een dialoog te houden, moet je wel een basis hebben. Daarom ga ik later dit jaar op handelsmissie naar China. Het is verstandig om zaken met ze te blijven doen.”
Zeiden we niet altijd precies hetzelfde over Rusland, totdat Poetin een oorlog begon?
„Maar van Rusland zijn we te lang afhankelijk gebleven voor heel belangrijke brandstoffen. Dat hebben we niet willen afbouwen, of daar in ieder geval heel lang over gedaan. Nu zien we dat we niet meer afhankelijk willen zijn van één land, van China. Daar helpt deze maatregel ook bij.”