PremiumHet beste van De Telegraaf
Windparken vallen stil door hoge rentekosten
Theo Besteman
Aangepast: Gisteren, 21:48Gisteren, 17:32in Financieel
IJmuiden - Uitbreiding van windenergieparken op zee dreigt grote vertraging op te lopen. De stijgende rente jaagt kosten van financiering steeds verder omhoog, en inflatie maakt vergunde projecten opeens veel duurder. Bouwers blazen projecten af. De overheid moet bijspringen, aldus producent Vattenfall.
Koning Willem-Alexander opende vrijdag Hollandse Kust Zuid, het windpark van Vattenfall, BASF en Allianz, dat achttien kilometer uit de kust tussen Den Haag en Zandvoort begint en 36 kilometer verder op zee eindigt. Het eerste windpark zonder subsidie levert het Zweedse Vattenfall met 139 turbines met honderd meter lange wieken zoveel groene stroom als 1,5 miljoen Nederlandse huishoudens verbruiken. Het levert 1,5 gigawatt, maar tot 2030 is 21 gigawatt nodig, en rond 2050 – als Nederland zonder CO2-uitstoot wil leven – ruim 70 gigawatt capaciteit.
Offshore
Maar Vattenfall pauzeerde voor de Britse kust plots met de aanleg van het offshore windproject Norfolk Boreas, potentieel een van de grootste wereldwijd. De kosten waren te hoog opgelopen. En de marktomstandigheden zijn ook deze maanden niet goed om het zonder verlies te bouwen, stelde ceo Anna Borg. Die ingreep zorgde voor een afschrijving van €480 miljoen. In de VS haakte bouwer Ørsted af met een windpark, in Litouwen en Taiwan gebeurde hetzelfde.
Tegenwind
Martijn Hagens, ceo van Vattenfall Nederland, spreekt op het strand van IJmuiden van stevige tegenwind. De series renteverhogingen die centrale banken hebben aangekondigd, kreeg een echo op de markt voor commerciële financiering waar energiebedrijven lenen. Krediet wordt steeds duurder.
,,Dit is erg frustrerend en moeilijk voor de voortgang van aanleg van windparken”, zegt Hagens. ,,We willen uitbreiden, de energietransitie stagneert zo. De energiesector zelf, maar ook de overheid moeten ingrijpen om de uitbreiding van groene stroom mogelijk te blijven maken.”
Aangepaste parken
Er staat wat op spel. De windparken op zee zijn cruciaal geworden, nu bewoners op land zich bij de rechter vaker tegen windmolens in hun uitzicht keren. De materialen voor de windparken worden steeds meer recyclebaarder gemaakt, zegt Helene Biström, hoofd windenergieprojecten bij Vattenfall in IJmuiden.
Een nieuw windpark dat ook geen rekening houdt met zwermen vleermuizen of massa’s trekvogels – Vattenfall test met het tijdelijk uitzetten van de enorme wieken – of behoud van leven op de zeebodem, zal het bij aanbestedingen door de overheid niet halen, benadrukt zij. ,,Dat is voor ons de basis, dit park is het voorbeeld voor volgende projecten.”
De toename van groene energie van projecten zoals deze, is niet alleen nodig om energie uit kolen, gas en olie te vervangen. ,,Ze zijn met aanbod van hun energie cruciaal als Nederland en Europa hun concurrentiepositie in de wereld willen behouden”, zegt ceo Martin Brudermüller van BASF, medeproducent op de Noordzee. Ze konden eerder zonder subsidie opgetuigd worden, omdat ze voor bijvoorbeeld aan financier Allianz jarenlang stabiele inkomsten via de stroomrekening gaven.
Pijnlijk
,,Maar omdat bij projecten voor groene energie vrijwel altijd alle kosten vooraf gemaakt worden, pakt de stijging van die kosten steeds pijnlijker uit”, zegt Olof van der Gaag, directeur van de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie. Een stijging van de rente met 0,25% betekent dat de financieringslasten van die groene projecten met €1,5 miljard oplopen, becijferde consultant Berenschot in recent onderzoek. ,,Met iedere rentestijging die centrale banken aankondigen, krijg ik het benauwder, de kosten tikken echt drastisch aan”, zegt Van der Gaag.
Afhaken
Grote energieconcerns zouden afhaken bij een volgend project als overheden, zoals de Britten deden, de inflatie in de kosten niet mogen meerekenen. Terwijl de vraag naar groene stroom vanuit de industrie juist nu op stoom komt, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Secretaris-generaal Sandor Gaastra van het ministerie Economische Zaken en Klimaat schetst in IJmuiden de lange weg: ,,Dit grote project is zeer belangrijk, maar het is slechts 2% van wat we in 2050 aan capaciteit nodig hebben. We moeten nog heel veel stappen maken.” Maar hij doet vrijdag geen toezeggingen voor meer steun aan energieproducenten.