Nakennis schreef op 21 februari 2025 17:15:
esb.nu/promotie-suzanne-van-der-velden/Toen ik in 2012 aan mijn proefschrift over ASML begon, was uitleg over het bedrijf en zijn relevantie nog noodzakelijk. Inmiddels is dat niet meer het geval. In de afgelopen tien jaar is de omzet van ASML jaarlijks met gemiddeld 18,4 procent gegroeid, met een gemiddelde nettowinstmarge van 24,5 procent. Dit succes is echter geen vanzelfsprekendheid. Als underdog in de volatiele halfgeleiderindustrie heeft ASML in de beginjaren verschillende crises doorstaan. Wat opvalt, is dat het bedrijf sterker uit elke crisis kwam en telkens een sprong maakte op technologisch gebied en in marktaandeel, ten koste van de concurrentie.
Suzanne van der Velden verdedigt haar dissertatie op 28 februari
In mijn proefschrift heb ik onderzocht welke innovatieve capaciteiten hebben bijgedragen aan dit duurzame concurrentievoordeel. Aan de hand van drie studies analyseer ik onder meer de rol van leervermogen op het gebied van strategie, technologisch portfolio-management en innovatie-ecosystemen.
Een belangrijk inzicht is dat ASML’s oorspronkelijke business equations – de fundamentele strategische en organisatorische principes die vanaf de oprichting werden aangeleerd – ondanks alle crises als constante leidraad bleven dienen. Terwijl de kern van deze equations onveranderd bleef, evolueerden de uitvoeringsaspecten continu om optimaal te passen bij iedere nieuwe fase. Terwijl veel bedrijven, naarmate ze groeien, juist last krijgen van rigiditeit, toont ASML juist een opmerkelijke flexibiliteit: de strategische kernprincipes blijven intact, maar de uitvoering past zich steeds aan de veranderende marktomstandigheden aan.
Daarnaast analyseer ik hoe ASML technologische innovatie combineert met nauwe samenwerking in consortia. De ontwikkeling van de lithografische EUV-technologie illustreert dit perfect: een decennialange zoektocht waarin ASML strategische onzekerheid wist te managen door een combinatie van denken in reële opties, wetenschappelijke experimenten en intensieve samenwerking met toeleveranciers en klanten. Deze langetermijnaanpak heeft geleid tot een technologisch monopolie in de meest geavanceerde lithografie.
Tot slot concludeer ik dat het succes van ASML diepgeworteld is in een strategisch management dat volledig is afgestemd op het omgaan met een snel veranderende hightechmarkt. Het vermogen om strategisch en technologisch inzicht te combineren met een flexibele uitvoering stelt het bedrijf in staat kortetermijnuitdagingen te overwinnen en tegelijkertijd de toekomst van de halfgeleiderindustrie vorm te geven.
Deze casestudy biedt waardevolle lessen voor zowel praktijkmensen als academici: het toont het belang van een robuust strategisch kader dat ruimte biedt voor wendbaarheid en voortdurende innovatie.
Auteur
Suzanne van der Velden
Promovendus aan Tilburg University