vervolg
Ook zichzelf hield hij een spiegel voor. In plaats van chief executive officer is hij nu voorzitter van de directie. 'De term ceo heeft iets van: Ik ben de macht. Dat wil ik niet. Ik geloof in collegiale besluitvorming en hecht zeer aan checks en balances.'
Die inkeer kwam ook door de stijl van leidinggeven van voormalig Fortis-ceo Jean-Paul Votron. Baeten: 'Een van zijn uitspraken was: "I don't want to hear problems, just solutions".' In die omgeving kregen mensen volgens Baeten al snel de neiging om problemen te verzwijgen als ze zelf de oplossing niet wisten. 'Op die manier wil ik niet de leider zijn.'
Op de kritiek dat hij ook zelf al die jaren verantwoordelijk is geweest zegt hij: 'Er bestaat geen betere overtuiging dan die van een bekeerling.' Voor zijn jarenlange dwaalspoor en die van de sector heeft hij ook een verzachtende omstandigheid. 'Sinds eind jaren tachtig zit ik in de leiding van deze onderneming. Mijn enige referentie was een aandeelhoudersgedreven cultuur met altijd groei. Het ging zo lang goed dat je er zelf in ging geloven.'
Als nutsbedrijf nieuwe stijl lijkt ASR met de overheid als aandeelhouder op de juiste plek. Maar Baeten laat er geen misverstand over bestaan dat hij zo snel mogelijk onder de vleugels van Wouter Bos vandaan wil. 'Deze eigendomsverhouding is onnatuurlijk. ASR moet zo snel mogelijk op eigen benen staan. De overheid is nu zowel regelgever als aandeelhouder waardoor we in een spanningsveld zitten.'
Baeten kiest zijn woorden zorgvuldig als hij praat over de bemoeienis van de politiek met de bedrijfsvoering. 'Het ministerie van Financiën doet zijn uiterste best om een gewoon aandeelhouder te zijn', zegt hij. 'Maar diens achterban, de politiek, heeft er nogal eens moeite mee.'
Sinds oktober zijn er diverse politici geweest die vragen stelden over het beleid van ASR. Zo vroeg SP-Kamerlid Ewout Irrgang onlangs aan Bos of hij aanleiding zag om maatregelen bij ASR af te dwingen om te zorgen dat de hypotheekrente niet kunstmatig hoog wordt gehouden. Aanleiding vormde het bericht dat de verzekeraar-in-overheidshanden relatief hoge hypotheekrentes hanteert omdat de relatie met Fortis Bank Nederland als geldverstrekker onder druk was gekomen.
Eerder al werd de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Gerda Verburg, geconfronteerd met vragen van Kamerleden over ASR. Politici zagen een buitenkans nu ASR in staatshanden is. Zij stelden voor het grondbezit van ASR (de grootste particuliere grondbezitter van Nederland) in te zetten voor een herinrichting van het landschap. Dat was voor Baeten onbespreekbaar: 'Het gaat hier om een onderdeel van onze beleggingsportefeuille ten behoeve van onze klanten.'
Ook concurrenten voeren de druk op. Kleine verzekeraars als Goudse beschuldigden ASR van oneerlijke concurrentie omdat de verzekeraar sinds de nationalisatie polissen onder de kostprijs zou verkopen. Baeten: 'Afgezien van het feit dat ik het eerste bewijs nog moet zien, is het aperte onzin. Wij zijn ons niet anders gaan gedragen sinds we in handen zijn van de overheid. We weten maar al te goed dat we in de kijker lopen.'
De kritiek van politici en bedrijven maakt dat ASR in de communicatie voorzichtig moet zijn. Over iedere ontwikkeling waarover mogelijk ophef kan ontstaan, wordt het ministerie van tevoren geïnformeerd. Baeten: 'Dat hebben we zo afgesproken om verrassingen te voorkomen.' Wekelijks voeren zijn medewerkers overleg met ambtenaren op het ministerie. Zelf heeft hij een paar keer per maand contact. Met Bos zelf spreekt hij zelden.
Om financiële instellingen te vrijwaren van overheidsbemoeienis is al geopperd om ze bij een speciaal agentschap onder te brengen. Dat biedt meer zekerheid dat Financiën ook in de toekomst niet in de verleiding komt aan de druk van Kamerleden toe te geven. Voor Baeten hoeft het agentschap niet. 'De verantwoordelijkheden binnen het ministerie zijn nu al gescheiden. Of een agentschap daar het nodige aan bijdraagt weet ik niet.'
Het werkt volgens hem alleen als de Kamer zich realiseert dat het geen zin heeft de minister steeds te vragen om in te grijpen in de bedrijfsvoering: 'Omgekeerd kun je ook redeneren dat de noodzaak voor een agentschap minder groot wordt als Kamerleden zich nu al zouden realiseren dat ze zich niet met bedrijfsvoering moeten bezig houden.'
Het is de bedoeling dat de overheid ASR zo snel mogelijk weer van de hand doet. Bij de overname sprak Bos van een termijn 'binnen twee tot vijf jaar.' Baeten verwacht niet dat dit op korte termijn gebeurt. Bos betaalde zo'n euro 4 mrd voor de verzekeraar, een bedrag dat in de huidige markt hoog lijkt voor potentiële kopers of voor een beursgang. De vraag is in hoeverre marktherstel daar verandering in brengt. Het inzicht van Baeten dat zijn bedrijf gelet op de marktontwikkelingen en als nutsbedrijf naar een structureel lager rendement gaat, staat op gespannen voet met de opbrengst.
Ook hier blijkt de interne belangentegenstelling binnen de overheid. Als aandeelhouder staat Bos onder grote druk om zijn investering terug te verdienen. Baeten: 'De overheid heeft als regelgever andere belangen dan de overheid als aandeelhouder.' De afgelopen jaren zijn al tal van regels aangescherpt die het voor verzekeraars moeilijker maken om hoge winsten te realiseren. Ook DNB is in een recent rapport over het Nederlandse financiële stelsel weinig optimistisch.
Toch ziet Baeten de toekomst met vertrouwen tegemoet. 'Ik hoop straks terug te kijken dat deze periode louterend heeft gewerkt. Ik heb al vele jaren in deze bedrijfstak gewerkt. Je bent nooit te oud om te leren. Ik heb er in ieder geval weer een aantal bijzondere ervaringen bij opgedaan. En er wachten ons nog heel interessante jaren.'
Copyright (c) 2009 Het Financieele Dagblad