Beleggers onzeker door nek-aan-nekrace voor- en tegenstanders hervormingen in Italië
Kopzorgen markt over onzekerheid in Italië
Foto: Foto: Bloomberg
Dorinde Meuzelaar
Amsterdam -
Na de schrik rond het Brexit-referendum en de verkiezing van Donald Trump als nieuwe Amerikaanse president, staat beleggers wéér een potentieel keerpunt te wachten. Het Italiaans referendum kan de obligatiemarkt een nieuwe dreun geven.
Zondag stemmen de Italianen over hervorming van de grondwet. In het land moeten nu zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden met nieuwe wetten instemmen. Renzi wil de macht van de Senaat inperken, zodat het voor de regering makkelijker wordt hoognodige structurele hervormingen in het kwakkelende Italië door te voeren.
In de polls over het vraagstuk staat het ’nee’-kamp echter op voorsprong. Maar dat zegt niet alles, benadrukt analist Charles St. Arnaud van Nomura. „Er worden al ruim anderhalve week geen peilingen meer gehouden, om de stemming niet te beïnvloeden. Bovendien heeft 25 tot 30% van de stemmers aangegeven nog niet te weten of ze voor of tegen gaat stemmen.”
Obligatiemarkt
Wie de stemming op de financiële markten wil peilen, kan het beste naar de obligatiemarkt kijken. Sinds begin november is de Italiaanse tienjaarsrente van 1,7% opgelopen naar boven de 2%. „Beleggers hebben grotendeels voorgesorteerd op de verwachte uitslag, al kan het maandag nog wat verder oplopen”, aldus de Nomura-analist. De échte onzekerheid begint volgens hem pas na 4 december, omdat bij een nee-stem meerdere scenario’s mogelijk zijn.
Premier Matteo Renzi heeft zijn politieke lot aan de uitkomst van het referendum verbonden. Toch betekent een verlies niet automatisch dat er nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. In zowel het Senaat als het Huis van Afgevaardigden heeft de Democratische Partij van Renzi de meerderheid. Zij kunnen hierdoor ook een nieuwe premier naar voren schuiven.
Pas als Renzi met een grote meerderheid verliest, is er een grote kans dat de huidige coalitie uiteen valt en er nieuwe verkiezingen komen. Op basis van de huidige peilingen zou dat een nek-aan-nek race worden tussen de Democratische Partij en de populistische Vijf Sterrenbeweging van komiek Beppe Grillo.
Onzeker scenario
Een grote overwinning van het nee-kamp is voor beleggers het meest onzekere scenario. „Bovendien leiden verkiezingen de politici af van wat er eigenlijk moet gebeuren”, zegt St. Arnaud. Vermogensbeheerder Axa becijferde in een rapport dat de spread, het verschil tussen de rente op Duitse en Italiaanse obligaties, in dit scenario met 150 basispunten oploopt. Dat is nog altijd flink minder dan tijdens het hoogtepunt van de eurocrisis in 2011, toen de spread 400 basispunten bedroeg.
Dat is volgens econoom Céline Renucci te danken aan de Europese Centrale Bank (ECB), die door maandelijks €80 miljard aan obligaties op te kopen voorkomt dat de rentes te sterk oplopen. Ook zijn er meer veiligheidskleppen in het systeem gebouwd, zoals het opkopen van staatsobligaties van eurolanden die in acute financieringsproblemen gekomen zijn.
Er gaan geruchten dat de ECB klaar staat om verder in te grijpen. Eerder deze week meldde persbureau Reuters dat de ECB tijdelijk meer Italiaanse obligaties op kan kopen als de rentes omhoog dreigen te schieten.
Grondwetswijziging
Natuurlijk kunnen de Italianen ook nog instemmen met de grondwetswijziging. In dat geval verwacht Renucci opluchting op de markten, en een afname van de spread met 40 basispunten, terug naar het niveau van eind oktober.
Die marktbewegingen zijn tijdelijk. Feit blijft dat Italië één van de zwakke broeders van de eurozone is. Hoofdeconoom Leon Cornelissen van Robeco noemt het land een vreemde eend in de bijt. De laatste tien jaar is de economie er nauwelijks gegroeid. De arbeidsproductiviteit blijft ver achter in vergelijking met de rest van de eurozone. Bovendien dreigt de al hoge staatsschuld ondraaglijk te worden wanneer de rente weer gaat stijgen.
Zolang de Italiaanse overheid zich schikt naar de regels van de eurozone, bewaakt de ECB de obligatiemarkt. Maar Italiaanse kiezers morren steeds harder. De Vijf Sterrenbeweging heeft al een referendum over de euro belooft. Mocht de derde economie van de eurozone inderdaad een vertrek overwegen, kan dat leiden tot een zware recessie en een grote politieke crisis in heel Europa, verwacht Robeco.
bron: DFT Premium