Een jaar voor zijn dood wijzigde de dementerende miljonair Arend Broekhuis rigoureus zijn testament. Niet de familie, maar het Leger des Heils en de Zonnebloem erfden zijn 26 miljoen. Er is een bittere juridische strijd uitgebroken tussen de goede doelen en de familie. 'Moeder vindt het vreselijk dat ze nu in het huis van het Leger des Heils woont.'
We stonden perplex. Hij was altijd bij ons, lief voor iedereen. Hoe kon hij dit in vredesnaam gedaan hebben?
Dochter Laura
Zijn drie stiefdochters Laura (67), Ankie Rook (66) en Els Hooijer (64) praten voor het eerst over de geruchtmakende nalatenschap en over de slepende juridische procedure die is begonnen om het testament nietig te laten verklaren. Ze praten omdat ze vinden dat er onrecht is gedaan, maar ook om anderen te waarschuwen voor goede doelen die proberen in testamenten te komen.
4 april 2013 overlijdt Arend Broekhuis, 80 jaar oud. Binnen een week zitten de drie zussen en weduwe Anna, inmiddels 90 jaar oud, bij de notaris om de erfenis af te wikkelen. ,,Dit maken we niet vaak mee,'' zegt de notaris diplomatiek voor hij begint te lezen. Ze horen de woorden, maar geloven ze niet. Het testament waarin, zo vermoedt de familie, stond dat eenderde deel voor Anna was, eenderde deel voor de kinderen en eenderde deel voor goede doelen, is vervangen voor een nieuwe laatste wil. Broekhuis' complete vermogen van 26 miljoen euro gaat naar de twee goede doelen.
Perplex
Oók de echtelijke woning. Anna mag er tot haar dood blijven wonen en krijgt uit de nalatenschap een toelage van 1000 euro per maand om van te leven. De kinderen en kleinkinderen erven ieder 19.535 euro, precies het vrijstellingsbedrag voor de erfbelasting. Laura: ,,We stonden perplex. Hij was altijd bij ons, lief voor iedereen. Het was altijd gezellig thuis. Hoe kon hij dit in vredesnaam gedaan hebben?'' Els: ,,De uitvaartplechtigheid was zo mooi geweest. Iedereen was er. Een warm bad. En toen kregen we bij de notaris deze ijsbak eroverheen.''
Hun ongeloof verandert al snel in woede. Die richtte zich niet op Arend, maar op het Leger des Heils dat hem, vermoedt de familie, een jaar voor zijn dood zover wist te krijgen dat hij zijn testament rigoureus wijzigde. Ook de notaris die het nieuwe testament moest maken, twijfelde aan Arends wens en eiste een bewijs van wilsbekwaamheid. Dat dat door de Hilversumse psychiater Bram Querido werd afgegeven, vindt de familie onbegrijpelijk.
De familie tijdens een uitje ruim tien jaar geleden. © Privéfoto.
Zie je die doffe, afwezige blik? Zo was hij nooit. Ik weet nog dat ik hem vroeg: zie je me wel?
Dochter Ankie
Inlevingsvermogen
,,Arend was zíek,'' zegt Ankie. ,,Hij was de laatste jaren onherkenbaar veranderd. Hij leed aan de ziekte van Pick.'' Die vorm van dementie verandert het karakter en kan een afnemend inlevingsvermogen en impulsief gedrag veroorzaken, terwijl andere hersenfuncties het voortreffelijk blijven doen. Bij Arend was dat gevoel voor cijfers. ,,Zijn rekenvermogen en zijn speculaties op de beurs bleven buitengewoon.''
De zussen laten een foto zien van Arend, kort voor zijn dood. Ankie: ,,Zie je die doffe, afwezige blik? Zo was hij nooit. Ik weet nog dat ik hem vroeg: zie je me wel?'' Arend Broekhuis zat, zo is de overtuiging van zijn familie, gevangen in zijn eigen wereld van getallen. ,,Dat uitte zich in obsessief gedrag. Hij telde de plakjes bacon. Het liefst had hij het tot op de gram verdeeld met moeder.'' Als het niet klopte werd hij furieus op zijn Anna, zijn grote liefde die hij langer dan een halve eeuw op handen had gedragen. Els: ,,Vijf keer is in die laatste jaren het servies door de kamer gevlogen''
Obsessie
Ankie: ,,Hij was alleen nog met cijfers bezig. Hij fietste naar de bibliotheek om de krant te lezen. Dan zei hij vrolijk: ik heb weer een euro bespaard!'' Een andere obsessie was dat hij geen cent belasting wilde betalen. Door de kinderen en kleinkinderen niet meer dan het vrijstellingsbedrag te laten erven en het overige aan de goede doelen te schenken, was Arend Broekhuis de fiscus te slim af. De schatkist kreeg geen euro van zijn miljoenenerfenis.
Maar de familie vertrouwt het niet. Misschien heeft het Leger des Heils wel druk uitgeoefend. Vorig jaar stapte weduwe Anna naar de rechter om het wilsbekwaamheidsrapport in handen te krijgen. Ze kreeg gelijk bij het gerechtshof. Het medisch beroepsgeheim moest ervoor wijken.
Onderbroeken
Selfmade miljonair Broekhuis begon zijn carrière met een fiets en een voorraadje onderbroeken die hij aan marktkooplieden verkocht. Door hard werken bouwde de vrijgezel een groothandel op in ondergoed en lingerie. Op de aandelenbeurs had hij succes en zijn vermogen groeide. Hoe schatrijk hij was, bleek pas bij de notaris. Anna en Arend werden 61 jaar geleden minnaars, toen zij boekhoudwerk voor hem deed. Voor de drie zusjes, geboren uit een eerder huwelijk, werd hij al snel een vader.
Toen de kinderen bijna op eigen benen stonden, gingen de twee samenwonen. Later trouwden ze. In 1980 kocht hij een oude boerderij in Kortenhoef waar hij en Anna hun droomhuis bouwden. Een klein landgoed met weilanden, stallen en Anna's fantastische tuin. Tuinliefhebbers uit heel Nederland kwamen de bloemenpracht die zij creëerde bewonderen.
We zijn het ermee eens dat al het geld naar goede doelen gaat. Dat past in de lijn van wat hij altijd gedaan heeft. Maar niet het huis.
Stiefdochter Els
Pater familias
,,Arend was zó trots op haar,'' herinnert Ankie zich. Hij genoot van zijn rol als pater familias. In zijn jeugd had hij geen familieleven gekend. Nu laafde hij zich aan zijn 3 stiefkinderen, 6 kleinkinderen en 13 achterkleinkinderen. Laura: ,,Arend schonk geld aan de kleinkinderen voor studie of een eigen woning. Hij was gek op ze. Maar ook dat veranderde. Bij de laatste twee achterkleinkinderen is hij niet meer op kraambezoek geweest.''
Els: ,,We zijn het ermee eens dat al het geld naar goede doelen gaat. Dat past in de lijn van wat hij altijd gedaan heeft. Maar niet het huis. Arend wist dat het een grote wens van Anna was het familiehonk binnen de familie te houden. Dat is de crux. Dat huis heeft hij ook weggegeven. Door zijn ziekte kon hij de reikwijdte van die beslissing niet meer overzien. Er is een waslijst aan doktoren die dit hebben vastgesteld. En er is één dokter, Bram Querido, die hem wilsbekwaam vond. Hij schreef dat Arend de emotionele gevolgen van zijn beslissing kon overzien.''