We kunnen onze borst nat maken: ‘Energiecrisis is al gaande’
ENERGIECRISIS
Terwijl Nederland en Europa kampen met een gastekort en fors oplopende prijzen zijn de Nederlandse gasvoorraden maar voor ruim de helft gevuld. Normaal zijn ze bijna vol.
David Bremmer 02-10-21, 03:01 Laatste update: 07:30
Energie-experts vinden dat het kabinet energiebedrijven net als in Frankrijk, Polen en Italië moet verplichten om in de zomer voldoende gas op te slaan voor de winter. Momenteel is dat aan henzelf. Dat gebeurt onder meer in lege gasvelden in Grijpskerk, Norg en in Bergermeer bij Alkmaar.
Lees ook
Stroommarkt in 'perfecte storm': bedrijven vrezen faillissementen door hoge prijzen
,,Tot voor kort zaten we als Nederland in een zetel, we waren zelfvoorzienend en konden altijd terugvallen op het grote Groninger gasveld”, vertelt Lucia van Geuns, energie-expert van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. ,,Nu we de gaswinning stoppen, hebben we die luxe niet meer.”
‘Reëel scenario’
Mocht er nu door een koude winter een gastekort optreden, dan neemt de druk echter toe om toch weer gas uit Groningen op te pompen. ,,Dat scenario wordt in de nabije toekomst reëel”, stelt van Geuns. Ze wijst erop dat minister Stef Blok (EZK) afgelopen maand weigerde een einddatum voor de gaswinning te noemen. Hij laat enkele putten als ‘waakvlammetje’ open.
Energiedeskundige Aad Correljé van de TU Delft stelt eveneens dat ‘de overheid strategischer moet omgaan met de energievoorraden.’ Hij vult aan dat Nederland bestaande gasvoorraden in de Noordzee en op land ook beter kan benutten als buffer voor tijden van energietekorten.
De prijzen van stroom, gas, benzine en steenkool zijn zo hoog opgelopen dat experts inmiddels spreken van een heuse energiecrisis. Consumenten kunnen hun borst nat maken, want de tariefstijgingen gaan door. Veel gaat afhangen van hoe koud de winter wordt. Lees het complete verhaal na de foto.
De benzineprijs steeg tot boven de 2 euro. © ANP
,,Ik houd eigenlijk niet zo van het woord crisis”, zegt Ben Woldring, directeur en oprichter van vergelijker Gaslicht.com. ,,Maar de energiecrisis is al gaande. Er is sprake van chaos en gekte op de markt.” De gevolgen zijn op zijn site waarneembaar. De prijzen voor energiecontracten gaan door het dak.
,,Veel energiebedrijven hebben hun prijzen op 1 oktober flink verhoogd. Kijk je naar de gasprijs dan bedroeg die donderdag nog in diverse gevallen 1 euro en 4 cent of enkele centen meer per kubieke meter. Maar kijk nu: Engie vraagt al 1,22 euro per kuub en Eneco 1,31 euro.”
Inmiddels doet het goedkoopste jaarcontract al bijna 3000 euro (op basis van een huishouden van drie personen). ,,Vorig jaar lagen de voordeligste energiedeals rond de 2000 euro per jaar.”
Mee leren leven
Energiedeskundige Lucia van Geuns valt Woldring bij. ,,Of we naar een energiecrisis gaan? We zitten er middenin: de gasprijs, de olieprijs, de prijs van steenkool en de prijs van CO2-emissierechten, alle tarieven zijn hoog. En dan moet de winter nog beginnen.”
De gevolgen zijn ook aan de pomp te zien. Voor het eerst doorbrak de adviesprijs van benzine (E10) vrijdag de magische grens van 2 euro. ,,We zullen moeten leren leven met hoge benzineprijzen”, zegt Paul van Selms van UnitedConsumers, het consumentencollectief dat de pompprijzen al jaren minutieus bijhoudt.
De verwarming open draaien zou zomaar een stuk duurder kunnen uitpakken. © Shutterstock
Over de oorzaken van de energieproblemen is al uitvoerig geschreven. Hoofdoorzaak is een nijpend gastekort in combinatie met de wereldwijd herstellende economie.
,,In het verleden veerden de economieën van de VS, Europa en Azië nooit precies tegelijk op. Daardoor was er altijd wel ergens op de wereld gas beschikbaar”, vertelt Aad Correljé, universitair hoofddocent aan de TU Delft. ,,Maar nu zie je dat ze alle drie tegelijk de coronapandemie achter zich laten. In Azië zijn ze daarbij bereid veel meer geld voor vloeibaar gas te betalen dan bij ons in Europa.”
We zitten middenin een energiecrisis en de winter moet nog beginnen
Lucia van Geuns, Den Haag Centrum voor Strategische Studies
Waar de vraag hoog is, is het aanbod juist beperkt. Europa is afhankelijk van Rusland, alleen levert Moskou weinig gas. Volgens staatsbedrijf Gazprom is er sprake van productieproblemen en liggen veel gasvelden stil voor onderhoud.
Gasvoorraden
Deskundige Van Geuns heeft een alternatieve lezing en acht het mogelijk dat de Russen een strategisch spel spelen. ,,Bijvoorbeeld omdat ze graag via de nieuwe Nordstream 2-pijpleiding gas naar West-Europa willen transporteren in plaats van via de leidingen door Oekraïne.”
Een thermostaat in de woonkamer. © VEH
Het Internationaal Energie Agentschap (IAE) denkt eveneens dat de Russen meer kunnen doen en heeft het land verzocht meer gas te leveren aan Europa. Tegelijk zijn in Europa eveneens de nodige gasvelden in onderhoud, terwijl Nederland zelf de Groningse gasproductie afbouwt.
Haalde de NAM in 2013 nog ruim 50 miljard kuub gas uit het enorme Groninger veld, komend jaar zal nog slechts 3,7 miljard kuub gewonnen worden. Ook de Nederlandse gasvoorraden - buffer voor de winter - zijn slechts voor 54 procent gevuld, waar ze normaal al bijna vol zitten.
500 euro meer
Gevolg van de tekorten zijn enorme prijsstijgingen. Op de markt doet een megawattuur gas soms al meer dan 90 euro, ruim dubbel zoveel als de 41 euro begin augustus. Het zorgt ervoor dat burgers en bedrijven vanaf januari fors meer gaan betalen voor gas en licht. Een gemiddeld gezin is dan op jaarbasis misschien wel 500 euro meer kwijt dan nu. Schuldhulpexperts vrezen dat energie onbetaalbaar wordt voor mensen met lage inkomens en zelfs voor groepen middeninkomens.