Op komst: de testmaatschappij die niemand wil
Hella Hueck 12:00
De Tweede Kamer heeft deze week morrend ingestemd met de testwet. In de samenleving groeit de weerstand en het onbegrip. 'De politiek slaat weer eens door.'
Volgens veel kunstenaars en museumdirecteuren is het nieuwe testbeleid de nekslag voor musea, theaters, concertzalen en bioscopen. Illustratie: iStock, Studio FD
Komende zondag mogen 5000 deelnemers meedoen aan de hardloopwedstrijd op Vliegveld Twente. De opkomst valt zwaar tegen: zo'n 1800 hardlopers hebben zich ingeschreven voor 5 of 10 kilometer. De wedstrijd wordt, ondanks de lockdown, gehouden als onderdeel van de Fieldlab-evenementen. Deelnemers moeten zich maximaal 24 uur van tevoren laten testen op corona, het dringende verzoek is dat vijf dagen later nog eens te doen. Te veel gedoe, vermoedt Sandra Melief, directeur van Enschede Marathon. 'Mensen hebben dat misschien over voor een concert of festival. Maar onze wedstrijd is veel laagdrempeliger. Je kunt ook met je vriendengroepje een stuk gaan rennen.'
Grote weerstand
Afgelopen dinsdag stemden GroenLinks, Volt, D66, ChristenUnie, VVD en CDA in met de tijdelijke testwet. Die maakt het mogelijk theaters, bioscopen, musea, horeca en jeugd- en sportclubs eerder te openen dan qua besmettingen verantwoord is. Voorstellen om de wet zo aan te passen dat testbewijzen niet nodig zijn in bepaalde sectoren, maar bijvoorbeeld alleen bij evenementen waar geen afstand kan worden gehouden, zijn niet aangenomen.
'Complete waanzin', noemt Yoeri Albrecht, directeur van De Balie in Amsterdam, de nieuwe maatregelen. Zijn debatcentrum zit alweer vijf maanden volledig op slot. 'De nekslag voor musea, theaters, concertzalen en bioscopen', schreef Albrecht samen met kunstenaar Tinkebell in een open brief in NRC, mede ondertekend door een lange lijst van kunstenaars en museumdirecteuren, van het Rijksmuseum in Amsterdam tot het Textielmuseum in Tilburg.
Lage testbereidheid
In april gingen zo'n 140.000 mensen op stap naar 464 verschillende uitjes verspreid door heel Nederland, zoals een voetbalwedstrijd, casino, dierentuin, concert of museum. Via Testen voor Toegang konden bezoekers zich aanmelden om een test te doen in een speciaal daarvoor ingerichte teststraat. Organisator Stichting Open Nederland ging er bij de proef van uit dat er 200.000 testen afgenomen zouden worden. Uiteindelijk werden er 60.000 niet gebruikt. Vooral gezinnen met kinderen voelden er blijkbaar niet veel voor een wattenstaaf in de neus geduwd te krijgen om een dierentuin in te mogen.
‘Dat we minder mogen dan een jaar geleden is onvoorstelbaar. Je zou nu juist kunnen versoepelen’
Yoeri Albrecht, directeur De Balie Amsterdam
'Gooi de cultuursector gewoon weer open', zegt Albrecht. 'Wij zijn geen Lowlands of Eurvosiesongfestival.' Musea en theaters werkten voor de tweede lockdown al met strikte protocollen, zodat er binnen genoeg afstand gehouden wordt. Laat het testen bij kleine theaters en podia achterwege en laat alleen de anderhalvemeterregel gelden, zegt Albrecht. 'Er zijn ondertussen miljoenen mensen gevaccineerd, of mensen hebben al corona gehad en zijn immuun. Dat we minder mogen dan een jaar geleden is onvoorstelbaar. Je zou nu juist kunnen versoepelen.'
Bioscopen kunnen waarschijnlijk weer op 9 juni open, zo werd dinsdag duidelijk tijdens de coronapersconferentie. De Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten (NVBF) noemt de wet onnodig en drempelverhogend. 'Onnodig want de bioscoopbranche kan prima bezoekers in een veilige omgeving ontvangen op basis van het eigen veiligheidsprotocol. Drempelverhogend omdat bezoekers zich moeten laten testen op locaties die niet in de nabijheid van bioscopen of filmtheaters liggen'.
Bovendien vraag de sector zich af of er wel voldoende testcapaciteit beschikbaar is als de bioscopen opengaan. De NVBF denkt minimaal 275.000 testen per week nodig te hebben. 'Op dit moment bestaat er onduidelijkheid over de verdeling van de beschikbare capaciteit aan sneltesten en lijkt de totale capaciteit onvoldoende.'
Voor Koninklijke Horeca Nederland is een sneltest als voorwaarde voor restaurantbezoek 'onbespreekbaar'
Ook het overgrote deel van de horecaondernemers is niet bereid om testbewijzen als voorwaarde voor toegang in te zetten, blijkt uit een enquête onder horecaondernemers. Voor Koninklijke Horeca Nederland is een sneltest als voorwaarde voor restaurantbezoek 'onbespreekbaar'.
Volgens minister Hugo de Jonge heeft rond 1 juli iedereen die gevaccineerd wil worden minstens één prik gekregen. De combinatie van een hoger vaccinatietempo en warmer weer maakt dat de druk op de ziekenhuizen vermindert. 'Waarom dan toch die wet er doorheen rammen waarbij mensen zich massaal moeten laten testen?', vraagt Albrecht zich af.
Schijnveiligheid
'Het hele idee van een testsamenleving staat mij tegen', zegt Armand Girbes, hoogleraar intensivecaregeneeskunde en klinisch farmacoloog. 'De politiek slaat weer eens door. Gaan we dadelijk mensen dan ook testen op een gewoon griepje, hepatitis of hiv?'
‘Het hele idee van een testsamenleving staat mij tegen. Gaan we dadelijk mensen dan ook testen op een gewoon griepje, hepatitis of hiv?’
Armand Girbes, hoogleraar intensivecaregeneeskunde
Girbes vindt het onbegrijpelijk dat de Tweede Kamer heeft ingestemd met de testwet, terwijl een goede wetenschappelijke onderbouwing daarvoor ontbreekt. We komen in een lastige situatie terecht nu het aantal besmettingen daalt, zegt de hoogleraar. Omdat de incidentie, hoeveel de ziekte vóórkomt, daalt en sneltesten worden gebruikt die niet 100% nauwkeurig zijn, daalt de positief voorspellende waarde van een test. 'Dat levert massaal testen met veel fout-positieven op. Mensen krijgen een positieve uitslag terwijl ze niet ziek zijn, maar mogen toch het restaurant niet in', legt Girbes uit.
En dan zijn er nog de mensen zonder klachten, die toch corona hebben. Die kunnen de ziekte verder verspreiden bij een concert. Zijn advies: verlaat de strategie van testen, testen, testen wanneer de ziekte heel weinig voorkomt. 'De overheid moet zich nu met één ding bezighouden: zorgen dat iedereen zo snel mogelijk gevaccineerd is. Maar dan nog moeten we accepteren dat mensen ziek worden. We kunnen niet alle risico's uitsluiten.'