Eerlijk dat niet-gevaccineerde zich een ongeluk moet testen? ‘Snap dat geklaag niet zo’
Niet-gevaccineerden die zich een ongeluk moeten testen om mee te doen aan de maatschappij. Is dat fair, of gaat het te ver? Drie hoogleraren, drie visies.
Chris van Mersbergen 11-09-21, 09:01
‘Het liefst maak je geen onderscheid tussen mensen’
Beate Volker, hoogleraar sociologie aan de Universiteit Utrecht
Lees ook
Kabinet hint ondanks cultuurprotest nog niet op versoepelingen
,,Of een verplichte test voor niet-gevaccineerden tot tweedeling leidt? Die tweedeling is er al, die zie je overal om je heen. Het kan wel leiden tot een tijdelijke verdieping ervan. In principe is het natuurlijk altijd beter om mensen te belonen in plaats van af te dwingen, zoals het laten zien van een coronapas.
De tekst gaat verder na de foto.
Beate Volker, hoogleraar sociologie aan de Universiteit Utrecht.
Maar ik vrees dat er niet veel anders op zit. De pandemie wijst ons erop hoe afhankelijk we als mensen van elkaar zijn. Wat jij doet, heeft consequenties voor de ander. Als jij een virus bij je draagt en een ander daarmee besmet, een kwetsbaar iemand bijvoorbeeld, draag jij daarvoor verantwoordelijkheid. Daarmee zitten er dus grenzen aan de vrijheid om zelf te bepalen wat je doet. En daarom is de inzet van een coronapas wel te verdedigen. Al wil ik hier wel de kanttekening maken dat ook wél gevaccineerden het virus in sommige gevallen nog kunnen overdragen.
Dit soort discussies laat zien hoe moeilijk het is om een goede exitstrategie te maken. Het liefst zou je geen onderscheid tussen mensen maken en iedereen gelijk behandelen. Maar je kunt van een meerderheid die zich gevaccineerd heeft en daarmee grotendeels beschermd is tegen het virus, niet verwachten dat die blijft wachten met doorleven tot de pandemie helemaal voorbij is. Dat is maatschappelijk en politiek niet vol te houden.
Ik zie de boel niet onmiddellijk ontploffen, dat niet. We hebben vorige week natuurlijk de protesten in Amsterdam gezien, maar die zijn niet nieuw
Beate Volker
We hebben gezien dat een deel van de niet-gevaccineerden gevoelig is voor complottheorieën. Mensen die zich anderhalf jaar lang vooral in hun eigen bubbel bewegen, dat is wat dat betreft natuurlijk ook niet goed. Juist deze mensen zouden er baat bij hebben om weer deel te nemen aan het normale sociale verkeer. Daarom is het te hopen dat we snel van dit soort drempels af zijn.
Of dit een maatschappelijk explosieve situatie is? Ik zie de boel niet onmiddellijk ontploffen, dat niet. We hebben vorige week natuurlijk de protesten in Amsterdam gezien, maar die zijn niet nieuw. Er is algehele onvrede over heel veel dingen. Niet in de laatste plaats over de regering. Het gaat niet heel goed op dit moment, op meerdere vlakken. In periodes met veel onduidelijkheid, onzekerheid en teleurstelling zoals de tijd waarin we nu leven gaan mensen eerder over tot actie.”
‘Er is helemaal geen sprake van een crisissituatie’
Arjen Boin, expert crisismanagement en hoogleraar openbaar bestuur aan de Universiteit Leiden
,,Vooropgesteld: ik ben zelf gevaccineerd. Ik heb helemaal geen sympathie voor mensen die bij een ziekenhuis staan te demonstreren tegen coronavaccinatie. Maar het gaat niet om sympathie, het gaat erom dat iemand het recht heeft om dat te doen, dat is een democratie. In een democratie bescherm je minderheden, dus ook de minderheid die ervoor kiest om geen vaccin te nemen.
De tekst gaat verder na de foto.
Hoogleraar openbaar bestuur Arjen Boin. © Universiteit Leiden
Door de groep niet-gevaccineerden nu als een soort schuldigen weg te zetten, ze anders te behandelen dan de rest en het ze moeilijker te maken om aan het normale sociale verkeer deel te nemen, ondergraaf je grondrechten. We laten ze als lepralijders met een ratel door de straat lopen en suggereren dat ze een gevaar voor anderen zijn. Dat vind ik ontzettend gevaarlijk. In mijn ogen worden niet-gevaccineerden op deze manier bijna gedwongen om het vaccin toch te nemen.
In een crisissituatie kun je als overheid grondrechten ondergeschikt maken aan een groter doel. Maar daar is in mijn ogen nu helemaal geen sprake van. Het zou kunnen dat er vanaf het najaar nog een paar duizend mensen op de intensive care komen (2200 tot 3400, schat het RIVM, red.) als het coronavirus blijft rondgaan. Maar je weet niet of dat aantal klopt, en over welke tijdspanne ze op de ic belanden. Dan vind ik een verplichte test voor niet-gevaccineerden om naar de kroeg of het theater te gaan een enorm instrument om in te zetten.
Als je dan echt zo bang bent voor de hercirculatie van het virus, kies er dan voor om iederéén te laten testen
Arjen Boin
Ik vind het niet eens een effectief instrument. Mensen die gevaccineerd zijn, kunnen ook nog besmet raken en het virus doorgeven. In die zin is het onderscheid dus oneerlijk. Als je dan echt zo bang bent voor de hercirculatie van het virus, kies er dan voor om iederéén te laten testen. Of neem andere algemene maatregelen die voor iedereen gelden, zoals het dragen van mondkapjes. Of kies voor een andere methode: dat iedereen gewoon zelf bepaalt hoeveel risico hij of zij wil lopen.
Als we dit accepteren, schep je een precedent, en zullen overheden in de toekomst misschien sneller tot dit soort ingrijpende maatregelen overgaan. Dat moeten we niet willen.”
‘Ik snap dat geklaag over benadeling niet zo’
Roland Pierik, universitair hoofddocent rechtsfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam en lid van de Gezondheidsraad
,,Ja, de integriteit van je eigen lichaam, en het recht op gelijke behandeling, dat zijn belangrijke grondrechten. Maar beide zijn niet absoluut. De overheid kan onder bepaalde omstandigheden - dat moet dan op basis van een wet gebeuren - die grondrechten beperken. Bijvoorbeeld met als doel om de gezondheid van anderen te beschermen, zoals nu het geval is. Dus het opwerpen van drempels met als doel het aantal coronabesmettingen indammen en een lockdown voorkomen, dat mag.