Dat lijkt me bijna een voltijdse job.
“Ik ben minimum zes uur per dag daarmee bezig, met uitschieters tot twaalf uur. Iedere dag, ook in het weekend, begin ik om 6.30 uur. Ik lees in media wereldwijd wat er die nacht gebeurd is en volg enkele zeer goede Twitteraccounts. Zijn er nog onduidelijkheden of lacunes in het verhaal, dan begin ik mailtjes te sturen en rond te bellen. Niet naar de VS, daar is het nog nacht dan. Nog voor de middag maak ik een evaluatie: begrijp ik alles? Heb ik een volledig zicht op wat er aan het gebeuren is? Na de middag begint dan het werk in de Verenigde Staten en tussen 19 uur en 21 uur maak ik voor mezelf nog een update. Als ik het twee, drie dagen niet goed opvolg, moet ik een week hollen om alle vragen beantwoord te krijgen.”
Zijn er dagen geweest waarop u helemaal niet met de oorlog bezig was?
“Neen. (lacht) Toen mijn vrouw en ik in de zomer met vakantie waren, heb ik het wel beperkt. Dan was ik er ’s morgens wel even mee bezig voor m’n vrouw wakker werd. Na een wandeling in de bergen, gingen we meestal wat aan het water liggen. Dan ging ik wel vroeger naar de kamer om toch nog wat te checken. Het is de aard van het beestje. Als ik iets doe, wil ik het goed doen. Als een journalist belt, wil ik meteen correcte antwoorden kunnen geven.”We hebben in 2023 niet alleen u leren kennen, maar ook ene Volodymyr Zelenski. Hoe heeft hij het gedaan tot nu toe?
“Buiten verwachting goed. Op veel vlakken. Als voormalig acteur weet hij als geen ander hoe belangrijk de media zijn in zo’n oorlog. Al tien maanden brengt hij iedere avond z’n boodschap via sociale media naar z’n troepen, z’n bevolking en naar het Westen. Hij toont veel leiderschap. Dat zit in de details, denk maar aan z’n kaki uniform. Voor een soldaat aan het front is dat belangrijk. Zelenski is een van hen. Hij is ook erg belangrijk voor de moraal. Bij het begin van de oorlog kreeg hij een aanbod vanuit Washington. “Als het te gevaarlijk wordt, staat er een helikopter klaar om je naar een veilige plek te brengen.” Het antwoord van Zelenski? “Ik heb geen helikopter nodig, geef me wapens.” Die moed straalt natuurlijk af op het leger. Ik kijk ook met bewondering naar hoe hij erin slaagt de bevolking achter zich te houden, in nochtans erg moeilijke omstandigheden.”Vorige week was er zijn eerste buitenlandse bezoek aan de VS. Wat moeten we daarvan onthouden?
“De VS zijn z’n levenslijn en het was voor hem een triomftocht. Maar ik vond vooral belangrijk wat er niet gezegd werd. Joe Biden heeft geen enkele keer het woord ‘overwinning’ in de mond genomen, terwijl Zelenski het daar op de persconferentie elf keer over had. Toen Biden het had over de rode lijnen en het niet escaleren van de oorlog, sprak Zelenski hem geen enkele keer tegen. En tot slot: er is niet gesproken over vredesonderhandelingen.”
Het Westen moet meer lef tonen, zo zei u al in het eerste interview met Het Belang van Limburg en u herhaalde het deze week in een column. Zijn we te laf geweest?
“Ja. De Amerikaanse topdiplomaat George Kennan schreef in 1946 in zijn gekende ‘Long Telegram’ al dat Russen maar voor één logica vatbaar zijn, en dat is de logica van de macht. Poetin verstaat vandaag ook maar één taal: die van de macht. De wet van de sterkste. Je moet hem volgens mij in z’n eigen taal aanspreken. Toon hem dat je over meer economische en militaire macht beschikt, op een intelligente manier, zonder te escaleren naar een nucleaire oorlog. Nu blijft Poetin aan de knoppen van de escalatie zitten. Het Westen zou hem moeten zeggen: tot hier, en niet verder. Maar die boodschap komt er niet.”Verwacht u op dat vlak verandering in 2023?
“Ik denk dat dit mogelijk is. Maar dan moet er eerst een consensus gevonden worden. Binnen de EU, binnen de NATO… Bij de NATO moet je bijvoorbeeld Turkije over de streep trekken. Erdogan eet nu nog van twee walletjes, de oorlog mag nog even duren voor hen. Maar ook binnen de EU staat niet iedereen op één lijn.”
Waarom blijft Amerika zo op de vlakte?
“Op 31 mei verscheen in The New York Times een opiniestuk van Joe Biden. Dat document vat de hele visie van de Amerikanen op de oorlog samen. Er staat letterlijk in wat ze gaan doen en wat niet, en die visie is tot op vandaag gevolgd. Wat staat daar nu zoal in? Bijvoorbeeld dat er een onderhandelde oplossing moet komen. Dat Biden niet uit is op een regimewissel in Moskou. Dat er geen wapens geleverd worden waarmee Oekraïne het Russisch grondgebied kan aanvallen. Of ook: geen Westerse boots on the ground. Dat zijn de rode lijnen voor Amerika. Maar er zijn ook rode lijnen waar Poetin zich aan houdt. Er zijn immers afspraken gemaakt tussen Washington en Moskou, redelijk vlug in de oorlog al. Waarom denk je dat er nog geen enkele Russische raket afgevuurd is op de magazijnen in West-Oekraïne? Daar komt het Westers materiaal toe en leiden Westerse trainers en technici Oekraïners op. Natuurlijk weet Rusland die depots liggen, maar dat is een afspraak. Om dezelfde reden vuren de Russen niet op de Baltische staten. Nog zo’n voorbeeld: eind maart wou Polen een dertigtal moderne MiG-29 jachtvliegtuigen aan Oekraïne geven. Moskou heeft daarop een signaal gegeven: “Niet doen.” Die vliegtuigen kunnen immers ook boven Rusland ingezet worden. Polen heeft ze daarna willen leveren via de VS, vanop een Amerikaanse basis in Duitsland. Toen is Peking tussengekomen. De Amerikanen hebben vervolgens beloofd aan China niet te zullen leveren, op één voorwaarde. China moest aan Rusland duidelijk maken dat een nucleaire oorlog ook voor hen een brug te ver was. Dat is ook gebeurd.”Zal de oorlog in 2023 beëindigd worden?
“Neen. Al zal de strijd niet altijd even intensief zijn. De Oekraïners zullen hier en daar nog wat successen boeken. De Russen kunnen zich beperken tot verdedigen en misschien hier en daar nog winst behalen door de massale mobilisatie. Maar een knock-outfase zie ik er niet komen. We zullen volgens mij evolueren naar een bevroren conflict.”
Het is oudjaar. Wat wenst u Zelenski en Poetin toe voor 2023?
“Voor Zelenski is dat eenvoudig. Ik wens dat hij het lijden van z’n bevolking kan verminderen in 2023. Voor Poetin… (denkt lang na). Wel, ik zou hem willen wensen dat hij het belang van de positie van Rusland op lange termijn mag beseffen. Zijn relaties met de rest van de wereld dreigen permanent schade op te lopen. Dat is voor niemand goed. Zelfs tijdens de Koude Oorlog was Rusland een stabilisator. Als die positie verzwakt, dreigen er gevaarlijke spanningen aan Europa’s oostflank en in delen van Azië. En dat gaan we mogelijk nog veel harder voelen dan de oorlog in Oekraïne.”