Drie mogelijke opvolgers strijden om Poetins troon, en dit heeft veel gevolgen voor toekomst Rusland
Vladimir Poetin heeft in het Kremlin zijn positie voorlopig veiliggesteld. Maar binnen de elites broeit het. Wie azen er op de macht en wat kan Rusland verwachten? Drie toekomstscenario‘s, opgedeeld in drie mogelijke troonopvolgers. ,,Grijpen de ‘vechtjassen’ de macht, dan staat het Westen (en ook China) voor een lastig probleem.”
Joost Bosman 09-10-23, 11:32 Laatste update: 12:02
Het liberale verzet tegen Vladimir Poetin stond al jarenlang buitenspel. Nadat oppositieleider Aleksej Navalny begin 2021 voor jaren achter de tralies verdween, was het eigenlijk al gebeurd.
Zijn medewerkers en bondgenoten als politicus Ilja Jasjin en journalist-activist Vladimir Kara-Moerza, zijn achter de tralies verdwenen, vermoord (Boris Nemtsov) of het land ontvlucht. Na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 namen ze de wijk naar Europa of de Verenigde Staten. Veel kunnen ze vanuit het buitenland niet uitrichten. Bovendien is de Russische oppositie altijd verdeeld geweest en rollen de dissidenten vechtend met elkaar over straat.
Vanuit de radicaalnationalistische hoek heeft Poetin meer te duchten. Of misschien beter gezegd: had. Want ook in die kringen heeft het Kremlin voorlopig orde op zaken gesteld.
De autoriteiten schakelden de drie kopstukken van de ‘turbo-nationalisten’ effectief uit. Hoofdveroordeelde in de MH17-zaak Igor Girkin, de baas van het Russische privéleger Wagner Jevgeni Prigozjin en diens bondgenoot generaal Sergej Soerovikin zijn alle drie op verschillende manieren (respectievelijk gevangengezet, vermoord en ontslagen) onschadelijk gemaakt.
Blijven over de elites die zich allemaal verbaal rond Poetin scharen, maar die elkaar onderling de tent uitvechten. Poetin hield ze jarenlang uit elkaar door als scheidsrechter op te treden en zo een voortdurend broos evenwicht te houden. Er zijn grofweg drie mogelijke coalities te onderscheiden in The game of thrones op zijn Russisch:
1: De vechtjassen
Deze coalitie beschikt over gewapende troepen en is daardoor bij uitstek een machtsfactor. Ongetwijfeld was Jevgeni Prigozjin met zijn Wagner de leider van dit gezelschap. Hij was gewetenloos en bereid over lijken te gaan.
Maar Prigozjin is niet meer, dus blijven er twee in de coalitie over, onder wie de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov. Hij en zijn leger van ‘Kadyrovieten’ doen qua wreedheid niet onder voor Prigozjin. Kadyrov heerst over zijn koninkrijkje in de Kaukasus, door panische angst onder zijn eigen volk te zaaien.
Een bondgenoot van Kadyrov is Viktor Zolotov, een voormalige lijfwacht van Poetin en sinds 2016 hoofd van de Russische Nationale garde (een politiemacht van zo’n 350.000 man). Hij is volgens sommige media ook een goede bekende binnen kringen van de georganiseerde misdaad in Sint-Petersburg.
Toen Navalny’s anticorruptiefonds een aantal jaren geleden een onderzoek naar het op bedenkelijke manier verkregen kapitaal van Zolotov online zetten, daagde hij de oppositieleider uit voor een fysiek tweegevecht. ,,Ik zal je verscheuren en je in kleine, sappige stukjes vlees opdienen’’, gromde Zolotov.
2: De vrienden
Een andere mogelijke alliantie vormen vrienden en collega’s van Vladimir Poetin. Onder hen Joeri Kovaltsjoek, de ‘persoonlijke bankier van Poetin’ en mogelijk medeverantwoordelijk voor Poetins besluit Oekraïne binnen te vallen.
Hij strijdt waarschijnlijk om de nummer 2-positie met Nikolaj Patroesjev, het stoïcijnse en eigenzinnige hoofd van de machtige veiligheidsraad en nog sterker anti-Westers dan Poetin. Patroesjev hecht ook geloof aan occultisme en sjamanisme.
Nummer drie in de vriendenclub is Gennadi Timentsjoek, rijk geworden in de oliehandel en waarschijnlijk medefinancier van het semimilitaire beveiligingsbedrijf Redoet, dat meevecht in Oekraïne. Dat geeft de oligarch ook gewapende armslag. Wat de drie gemeen hebben, naast hun nauwe vriendschap met Poetin, is dat ze bij elkaar vele miljarden dollars kunnen ophoesten en daardoor sterk staan in de opvolgingsstrijd. Bovendien hebben ze de controle over de veiligheidsdiensten.
3: De patriotten
De derde vereniging is die van de ‘patriotten’. Ze heeft nog geen leider en definitieve structuur. MH17-veroordeelde Igor Girkin zou een mogelijke kandidaat zijn, ware het niet dat hij nu in de cel zit. Wat hem er overigens niet van heeft weerhouden te verklaren aan de presidentsverkiezingen van volgend jaar maart mee te willen doen.
De patriotten hebben de pest aan de Russische heersende klasse vanwege corruptie en de militaire nederlagen in Oekraïne. Ze accepteren ook de ‘vechtjassen’ niet, vanwege hun banden met de huidige regering, de misdaad en Tsjetsjenië. Door hun radicale nationalisme hebben ze het niet zo op andere etniciteiten. De patriotten vertegenwoordigen de belangen van een groot deel van de Russische bevolking, inclusief het leger: ze verzetten zich tegen de corruptie van de huidige regering en zijn voor de vernietiging van Oekraïne.
De vraag is: wat gaat uiteindelijk de ‘winnaar’ van deze drie doen?
Als de vriendenclub van Poetin komt bovendrijven zal de repressie in Rusland blijven voortbestaan, en zich verzetten tegen de leiders en actieve leden van de clans die tegenover de ‘vrienden’ staan, schrijft politiek commentator Roman Anin en oprichter van de nieuwssite Belangrijke verhalen.
Omdat ze allemaal op leeftijd zijn, zullen de ‘vrienden’ hun kinderen naar voren schuiven als politieke leiders van het toekomstige Rusland. Hun kroost vertoeft - de rabiaat anti-Westerse praat van hun vaders ten spijt - liever aan de Côte d’Azur, dan in pakweg Noord-Korea of Iran. Daardoor zullen ze eerder geneigd zijn de banden met het Westen te herstellen.