In geen enkel ander land in Europa is de angst voor een Russische aanval zo groot als in Moldavië. Als Poetin de oorlog in Oekraïne wint, zal hij zijn leger hun land laten inlijven. Daar zijn de Moldaviërs heilig van overtuigd, terwijl een meerderheid heel graag bij de Europese Unie wil komen. Twee jaar geleden kreeg het de status van kandidaat-lidstaat en de pro-Europese president Maia Sandu doet er alles aan om haar land zo snel mogelijk bij de EU te krijgen.
Maar in Transnistrië denken ze daar anders over. De helft van de inwoners daar voelt zich Russisch in hart en nieren. Daarom vochten ze zich in 1992, onmiddellijk na de val van de Sovjet-Unie, los van het moederland. Niemand erkent Transnistrië als een onafhankelijke staat, maar de Moldavische regering heeft er sindsdien niets meer te zeggen. Het is een bevroren conflict geworden. De afvallige regio heeft een eigen bestuur, vlag en munt en Rusland doet er alles aan om het economisch en cultureel verder aan zich te binden. Het levert gratis gas en wie dat wil, kan een Russisch paspoort krijgen. Al die jaren zijn er ook 1.500 Russische militairen gestationeerd. Officieel zijn het vredestroepen.
Gesloten grens
Het liefst wil Transnistrië een regio van Rusland worden en de vrees dat Moskou de inlijving met geweld zal doordrukken, is deze week weer wat groter geworden. Woensdag kwam het Transnistrische parlement samen en de afgevaardigden riepen de hulp van Moskou in. Zij zijn niet te spreken over nieuwe douaneregels die de Moldavische regering heeft uitgevaardigd. Bedrijven in de separatische regio moeten voortaan invoertaksen betalen als ze producten naar Moldavië – en verder naar de EU – exporteren. Die maatregel komt extra hard aan omdat de grens tussen Transnistrië en Oekraïne door de oorlog gesloten is. Alle uitvoer moet dus wel via Moldavië gebeuren. De gesloten grens maakt ook de invoer van Russische producten moeilijker.
De Moldavische regering zegt dat de maatregelen nodig zijn om het land klaar te maken voor de toetreding tot de EU en ziet ze als een middel om de regio weer te laten aansluiten bij het moederland. Tiraspol, de hoofdstad van Transnistrië, beschouwt ze natuurlijk als economische chantage en riep daarom de hulp van Moskou in. Maar die stap doet in Moldavië en Europa de alarmbellen afgaan. Het lijkt erg op het scenario waarmee de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne op gang getrokken werd. In de dagen voor de invasie riepen de separatische leiders in de Donbas ook de hulp van Moskou in.
Eerst Oekraïne
Dat de vraag om hulp een dag voor de jaarlijkse speech van president Poetin kwam, wakkerde de onrust nog meer aan. Velen dachten dat Poetin zou ingaan op de vraag van Transnistrië, maar hij repte er met geen woord over. Vreemd is dat niet. Analisten wijzen erop dat Poetin geen tijd heeft voor de regio. Eerst moet de oorlog in Oekraïne gewonnen worden.
Transnistrië militair te hulp schieten is ook niet evident. De regio heeft geen gemeenschappelijke grens met Rusland, maar het lijdt weinig twijfel dat Poetin de Transnistriërs ooit te hulp zal komen. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken liet wel weten dat het de vraag van Tiraspol grondig zal bekijken en dat de bescherming van de regio een prioriteit is voor Moskou.
De ‘makkelijkste’ manier voor het Russische leger om het gebied ‘te hulp te komen’ is via het zuiden van Oekraïne. Rusland heeft al een landbrug naar de Krim, maar Poetin wil heel graag de hele Oekraïense kust langs de Zwarte Zee veroveren, inclusief Odessa. Als Rusland het hele zuiden kan veroveren, kan het Oekraïne economisch doodknijpen want dan heeft Kiev geen toegang meer tot de zee. Moldavië komt dan meteen ook in het vizier.
Rusland heeft er belang bij dat de spanningen verder oplopen. Volgens Ihar Tisjkevitsj, die de regio al jaren volgt bij het Oekraïense Instituut voor de Toekomst, kan de kwestie zelfs ontploffen in het gezicht van president Sandu. “Als ze de zaak op de spits drijft, kunnen de pro-Russische partijen in Moldavië er garen bij spinnen.” Er zijn dit jaar verkiezingen in Moldavië en Sandu kan die verliezen van een pro-Russische kandidaat. Moskou zal in elk geval grootschalige desinformatiecampagnes inzetten om de bevolking te proberen beïnvloeden. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, waarschuwde donderdag dat Poetin in Moldavië hetzelfde doet als in Oekraïne: de minderheden gebruiken voor de Russische zaak.
Bron : ISW