Energienota hoger door warmtepomp en laadpaal
Het Nederlandse elektriciteitsnetwerk is veel te zwak voor de hausse aan elektrische auto’s en warmtepompen die eraan komt. Netbeheerders zeggen dat ze miljarden moeten investeren en sluiten niet uit dat de energierekening met tientallen euro’s stijgt.
Ton Voermans 21 feb. 2020 Laatste update: 08:39
Tot 2030 moeten er 1,7 miljoen openbare laadpalen geplaatst worden, daarnaast gaan er 1,5 miljoen huizen van het aardgas af. Als die allemaal in bedrijf komen, vergt het een ongekende hoeveelheid stroom. Eén Tesla Model 3 slurpt evenveel elektriciteit als tien huishoudens; en één warmtepomp heeft evenveel stroom nodig als een handvol wasdrogers. De kabels in de grond en de transformatorhuisjes zijn te dun en te zwak om al die energie te kunnen leveren. Er wordt nu al gewerkt met laadpalen die op piekmomenten slechts de helft van het vermogen leveren om te voorkomen dat de wijktransformator het begeeft.
De drie grote netbeheerders melden enorme toenames van de investeringen om de exploderende vraag naar elektriciteit te kunnen leveren. Enexis investeert dit jaar 878 miljoen euro, Liander 882 miljoen euro en Stedin 669 miljoen euro. Dat is bij deze drie grootste netbeheerders bijna een verdubbeling van de investeringen in 2015, een groot deel is nodig voor de energietransitie.
Overal in Nederland zal komende jaren worden gegraven om dikkere kabels in de grond te leggen. Liander zegt dat er ‘een verdubbeling’ van het netwerk nodig is om alle elektriciteit bij de laadpalen en warmtepompen te krijgen. Volgens Liander ‘een opgave waar we normaal gesproken veertig jaar over doen en die we nu in tien jaar moeten realiseren’.
Netbeheerders moeten het elektriciteitsnet twee keer zo sterk maken en dan nog is het niet genoeg om altijd en overal voldoende energie te leveren. In heel Nederland moeten dikkere kabels de grond in.
Netbeheerders moeten het elektriciteitsnet twee keer zo sterk maken en dan nog is het niet genoeg om altijd en overal voldoende energie te leveren. In heel Nederland moeten dikkere kabels de grond in. © Stedin / Ramona Lauw
Directeur Marc van der Linden van netbeheerder Stedin. © Sicco van Grieken
Stedin-baas Marc van der Linden verwacht dat de netbeheerders de komende tien jaar 25 tot 30 miljard euro kwijt zijn aan het onderhoud en de aanleg van een robuuster elektriciteitsnetwerk. Tennet, de beheerder van het landelijk netwerk met de hoogspanningsmasten, is ook nog eens ruim 10 miljard kwijt. Waar dat geld vandaan moet komen is nog niet duidelijk. De tarieven die netbeheerders via de energienota mogen berekenen worden vastgesteld door de Autoriteit Consument & Markt. Van der Linden verwacht dat de tarieven hoe dan ook moeten stijgen. ,,Reken minimaal op enkele tientjes per jaar.’’
Wat hebben die aanpassing aan het elektriciteitsnetwerk voor invloed op het verbruik thuis? Lees hieronder hoe het gaat lonen om de vaatwasser aan te zetten als de zon schijnt en de windmolens draaien.
Ondanks de tientallen miljarden euro’s die in het elektriciteitsnetwerk worden geïnvesteerd gaat het niet lukken om iedereen op ieder moment van de dag onbeperkt stroom te kunnen leveren. ,,Er zit een grens aan wat we kunnen elektrificeren.’’
Lees ook
‘Gemeenten zijn deel Eneco-miljoenen mogelijk binnen de kortste keren alweer kwijt’
Miljoenen Nederlanders stappen nooit over en betalen zich blauw aan energie en telecom
De vlag ging afgelopen weekeinde nergens uit, maar daar was eigenlijk wel alle reden toe. Storm Dennis raasde over het land en inkopers bij de energiebedrijven zaten met open mond naar hun schermen te kijken. Voor het eerst in de geschiedenis was de prijs van elektriciteit in Nederland negatief. Windturbines draaiden op volle toeren en er werd samen met energiecentrales die op de weekendstand stonden zoveel geproduceerd dat energieproducenten moesten betálen om de energie op het net kwijt te kunnen. Inkopers kregen de kilowatturen gratis. Het feestje duurde maar twee uur, maar toch, dit was een inkijkje in de toekomst. ,,Dát is straks het moment om je Tesla te laden. Als er veel aanbod is waardoor de prijzen laag zijn’’, zegt ceo Marc van der Linden van netbeheerder Stedin.
De energietransitie gaat veel veranderen in Nederland en iedereen krijgt ermee te maken. Vooral de elektrische auto zorgt voor een ongekende vraag naar stroom. Een aantal netbeheerders en energiebedrijven probeert de te verwachten capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnetwerk te sturen door het vermogen van laadpalen op piekmomenten sterk te reduceren. In Amsterdam, Overijssel en Gelderland komt er uit een aantal laadpalen minder stroom als er veel vraag is. Dat moet ervoor zorgen dat de wijk niet op zwart gaat. De komende tien jaar worden er 1,7 miljoen laadpalen geplaatst en die kunnen niet allemaal tegelijk aan.
© ANP
Pan piepers
Volgens Van der Linden is knijpen van de laadpaalvermogens de verkeerde insteek. Met prijsdifferentiatie is hetzelfde te bereiken, denkt hij. Wie zijn Tesla wil laden als half Nederland de pan piepers op de inductieplaat heeft staan, zal fors meer moeten betalen. ,,Het knijpen van je laadpaal is het allerlaatste wat je wil. Wij geloven in prikkels om het gedrag van klanten te sturen. Noem het nachtstroom 2.0 waarbij de prijs van de elektriciteit voortdurend varieert, afhankelijk van vraag en aanbod én capaciteit van het netwerk. Wie toch op piektijden tussen 18.00 en 21.00 uur wil laden zal daarvoor extra moeten betalen. Wie laadt als er veel zon en wind is, is goedkoper uit. Dat moet heel gebruiksvriendelijk gaan. Op je app geef je aan hoeveel stroom je nodig hebt en wanneer je vertrekt en vervolgens gaat het laden automatisch op tijden dat de vraag laag is. Het maakt veel mensen niks uit wanneer de auto laadt, áls hij maar laadt.’’
Er zijn meer ‘transitiepijntjes’, zoals Van der Linden het noemt. Ook thuis zal het nodige veranderen. ,,Er is een grens aan het elektrificeren. We zijn er altijd vanuit gegaan, en dat was ook zo, dat het transport van elektriciteit geen enkel probleem is. Maar die snelweg waarop geen enkele file staat, bestaat niet meer. Als we allemaal alles tegelijkertijd willen, en ook de industrie, glastuinbouw en vervoer komen op het elektriciteitsnet; dan gaat dat niet. Dan is de grens bereikt. We weten nog niet waar die grens precies zal liggen. Met prijsprikkels kun je ook voor elkaar krijgen dat mensen zeggen: de inductieplaat gaat nu aan, daarna de wasdroger en dan pas laad ik de auto. Eigenlijk willen we de vraag afstemmen op het aanbod in plaats van andersom.’’