Een Vlaamse lama met de naam Winter is de nieuwe hoop van wetenschappers in de strijd tegen het coronavirus. De UGent combineerde antilichamen die de lama aanmaakt tot een stof die als basis kan dienen voor een nieuwe behandeling. “Als alles goed gaat, kunnen we dit eind dit jaar op mensen testen”, zegt hoogleraar Xavier Saelens.
Winter woont op een boerderij in de provincie Antwerpen met zo’n 130 soortgenoten. Vier jaar geleden – ze was toen 9 maanden oud – kreeg ze van professor Xavier Saelens en zijn team een reeks injecties met eiwitten van het SARS- en het MERS-virus. De onderzoekers van de Universiteit Gent en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie wilden weten hoe ze daarop zou reageren, in de zoektocht naar een vaccin tegen die oudere coronavirussen.
“Toen was er niet zo veel nood aan een behandeling tegen een coronavirus, het was fundamenteel onderzoek”, zeggen de onderzoekers. Nu Covid-19 de wereld lamlegt, komt het onderzoek in een stroomversnelling terecht. De antilichamen die Winter toen bleek aan te maken, dienen nu als basis voor een nieuwe antistof. De UGent en het VIB ontwikkelden die samen met de universiteit van Texas.
Belangrijke doorbraak
De antilichamen van Winter blijken nu ook echt te werken tegen het nieuwe coronavirus – in laboratoriumomstandigheden toch. Er zijn wel vaker wetenschappers die beweren dat ze een middel hebben ontdekt, maar vaak gaat het over ongeverifieerd onderzoek in een vroege fase. De vaststellingen van de UGent ondergingen al peer review en worden vandaag gepubliceerd in het gerenommeerde vakblad Cell.
Een belangrijke doorbraak met internationale weerklank, dus. “Zelf zijn we iets bescheidener, maar het klopt dat we een van de eersten zijn die op deze manier een antistof konden aanmaken”, zegt Xavier Saelens.
Sneller dan gewoon vaccin
Het middel werkt sneller dan gewone vaccins. Bij een gewoon vaccin krijg je een verzwakte versie van het virus zelf ingespoten, zodat je lichaam zelf antistoffen kan aanmaken. Dat leger staat paraat om later een echte aanval te weerstaan. De methode met de lama werkt rechtstreeks met antistoffen, zodat je lichaam onmiddellijk beschermd is.
“Onze studies wijzen erop dat het meerdere weken aanwezig blijft in het lichaam”, zegt Saelens. “Een antibioticum of antiviraal middel moet je dagelijks of zelfs meermaals per dag innemen, dus dit is bemoedigend. Verdere proeven moeten wel nog zekerheid geven. Als alles goed gaat, kunnen we het vanaf het jaareinde testen op mensen.”
Een van de drijvende krachten achter deze doorbraak is doctoraatsstudente Dorien De Vlieger. Zij werkte aan antivirale middelen tegen griep toen ze van Saelens en Bert Schepers (VIB) de vraag kreeg of ze de antilichamen bij lama’s kon helpen isoleren. “Ik dacht dat het een klein zijprojectje zou zijn”, zegt ze. “Nu blijkt de wetenschappelijke impact groter dan ik ooit had verwacht. Het is ongelofelijk hoe onvoorspelbaar virussen kunnen zijn.”