De zuidgrens blijkt Bidens achilleshiel
Casper Thomas 13:28
Bij zijn aantreden ging president Biden voortvarend van start met een nieuw migratiebeleid. Maar nu het aantal illegale grenspassages in het zuiden piekt, en de opvang hapert, neemt ook de kritiek toe.
Deel van de onder president Trump gebouwde muur tussen de VS en Mexico in Arizona. Het Witte Huis heeft onlangs besloten op een aantal plekken door te gaan met de bouw. Foto: Andrew Lichtenstein/Corbis via Getty Images
Op donderdag 25 maart rinkelde Aaron Banks' telefoon. Grenspolitie aan de lijn. Binnen een aantal uren zou er een groep ongedocumenteerden worden vrijgelaten op het centrale plein van Ajo, een stadje in het zuiden van Arizona op enkele tientallen kilometers van de grens met Mexico.
Banks is de voorzitter van de Sonoran Desert Alliance, een lokale ontwikkelingsorganisatie. Ajo is een oud mijnwerkersstadje, drieduizend zielen onder de brandende zon, een smeltkroes van Mexicanen, Amerikanen en Tohono O’odham Native Americans. Een stadsbestuur heeft Ajo niet - de plaats is unincorporated zoals dat heet. Bij gebrek aan een burgemeester belde de grenswacht daarom naar Banks, die zich normaal gesproken bezighoudt met natuurbehoud, cultuurprogramma’s en economische in ontwikkeling in zijn gemeenschap.
Twee keer per dag migranten gedropt
‘Plotseling hebben we er een taak bij’, vertelt Banks. ‘Er zijn hier geen faciliteiten om migranten op te vangen. Nu proberen we de mensen die hier worden afgezet zo goed mogelijk verder op weg te helpen’.
In een oude danszaal waar vroeger de last van het zware werk in de kopermijn werd weggefeest, staan nu water, voedsel en kleding klaar. En er worden, indien beschikbaar, covid-testen afgenomen en er wordt transport gepland. De eerste dag kwamen er 21 migranten die waren opgepakt nadat ze zonder papieren de grens tussen de VS en Mexico overstaken.
En zo gaat het nu al weken. Twee keer per dag worden migranten afgezet, om tien uur 's ochtends en vijf uur 's middags. Ze komen veelal uit Venezuela, maar ook uit Chili en Cuba, vertelt Banks. Iedere keer wordt hij gebeld om de aantallen door te geven, meestal een uur van tevoren. ‘Ik zou willen dat we eerder een waarschuwing zouden krijgen, zodat ik voldoende vrijwilligers bijeen kan brengen’, verzucht hij.
Nog liever zou Banks zien dat de grenswacht ongedocumenteerden niet zomaar in een afgelegen woestijnstadje dropt, maar meeneemt naar Phoenix of Tucson, de dichtstbijliggende grote steden, waar opvangmogelijkheden zijn en asiel kan worden aangevraagd. Dat was tot voor kort de praktijk, maar een samenloop van omstandigheden maakt dat het op vrije voeten stellen van ongedocumenteerden steeds vaker voorkomt aan Amerika's zuidgrens.
In Ajo zijn sommigen ervan overtuigd dat het vrijlaten van migranten een manier is van de grenswacht - die veel Trump-stemmers in de gelederen heeft - om wraak te nemen voor de verloren verkiezingen. Jullie stemden tegen de president die een muur wilde bouwen, zoek het dan nu ook maar uit, zou het sentiment zijn. Op de achtergrond speelt meer.
Foto: Andrew Lichtenstein/Corbis via Getty Images
Wie zonder toestemming de grens oversteekt, kan direct weer worden uitgezet omdat hij of zij vanwege een covid-risico de volksgezondheid in gevaar brengt. In de praktijk gebeurt dat in slechts de helft van de gevallen, want Mexico neemt gezinnen en alleenstaande kinderen niet meer terug. De detentiecentra voor minderjarige ongedocumenteerden zitten overvol. Opgesloten kinderen, iets dat werd gezien als een schandvlek van de Trump-jaren, zijn ook onder Biden niet zomaar verdwenen.
Ook er is verwarring over Trumps decreet dat asielprocedures in Mexico moeten worden afgehandeld. De maatregel werd door de rechter geschrapt, maar in een hoger beroep, aangespannen door de regering-Biden, stelde het hooggerechtshof het ‘blijf-in-Mexicobeleid’ weer opnieuw in.
Situatie mag geen crisis heten
In het Witte Huis mag de situatie aan de zuidgrens ondertussen geen crisis heten. Bidens team vermijdt het woord zorgvuldig, maar het wordt steeds duidelijker dat migratie de achilleshiel van Amerika’s nieuwe president is. De covid-vaccins worden met miljoenen per dag gezet, er gaat geld naar gezinnen en lagere overheden om de economie te versterken en een omvangrijke investeringen in verduurzaming zijn in de maak. Maar op menselijke verplaatsing, gedreven door veiligere omstandigheden en betere kansen in Amerika, heeft Washington een stuk minder grip.
Het aantal illegale grenspassages aan Amerika’s zuidgrens is inmiddels gegroeid tot het hoogste in vijftien jaar. In maart werden er meer dan 175.000 ongedocumenteerden opgepakt. In Arizona geldt ondertussen een gerechtelijke order dat in de detentiecentra voor migranten in de staat ‘onmenselijke omstandigheden’ heersen, en dat deze dus eigenlijk niet gebruikt mogen worden. Ook heeft Biden 1,3 miljoen achterstallige asielaanvragen geërfd, een gevolg van Trumps bezuinigingen op de immigratierechtbanken.
Het is deze cocktail van druk op de grens, nieuwe politieke omstandigheden en juridisch getrouwtrek, die de grensstadjes van Amerika tot geïmproviseerde opvangbekkens hebben gemaakt. Gila Bend, even ten noorden van Ajo, heeft wel een burgemeester en die heeft de noodtoestand afgekondigd. Het afzetten van migranten betekent dat ze zonder hulp verder moeten. 'Als het echt heet wordt in de zomermaanden gaan we de lichamen vinden’, aldus Gila Bends burgemeester Chris Riggs op een lokale nieuwzender.
'Progressiefste migratiebeleid ooit'
Bij zijn aantreden maakte Biden een voortvarende start met nieuw migratiebeleid. Op dag één legde hij de aanleg van Trumps omstreden grensmuur stil en kondigde hij een moratorium van honderd dagen aan op deportaties door de immigratiediensten. Het Congres kreeg een wetsvoorstel op het bureau waarmee statusloze migranten binnen acht jaar Amerikaans staatsburgerschap konden verwerven, Amerika meer vluchtelingen zou opnemen en technologische grensbewaking zou worden opgeschroefd.
Foto: Andrew Lichtenstein/Corbis via Getty Images
‘Biden draait niet alleen Trumps beleid terug, maar ook dat van andere voorgaande presidenten’, concludeerde Brookings in Februari. Volgens deze denktank voerde Biden het progressiefste migratiebeleid in de geschiedenis van de Verenigde Staten.