Bescheiden Biden preekt plots de revolutie
Casper Thomas 16:11
Van Joe Biden werd een sukkeldrafje verwacht, maar na de eerste honderd dagen van zijn presidentschap blijkt zijn agenda ongekend ambitieus.
Joe Biden deed woensdag zijn plannen voor de rest van zijn ambtstermijn uit de doeken. Foto: Melina Mara/Getty Images
Joe Biden zou, in zijn eigen woorden, een ‘overgangspresident’ worden die het land na Donald Trump in rustiger vaarwater kon brengen. ‘Er zal niets fundamenteel veranderen’, zei hij zelfs tijdens zijn verkiezingscampagne. Inmiddels is duidelijk dat de ambities van Amerika’s 46ste president heel wat verder reiken.
Het volop uitkomen voor deze draai gebeurde afgelopen woensdag, in een toespraak voor het Congres waarmee Biden zijn eerste honderd dagen als president markeerde. Hij deed daar zijn plannen uit de doeken voor de rest van zijn ambtstermijn. Biden wil Amerika’s middenklasse versterken met grootschalige banenprogramma’s, nieuwe taken aan de federale overheid toewijzen en doorbraken forceren op dossiers die vastzitten in de raderen van Washington, zoals vuurwapenbezit en gezondheidszorg.
Door de overheidsportemonnee volop open te trekken hoopt Biden ook Amerika’s rammelende infrastructuur op te vijzelen en uit te breiden, onder andere met een nieuw netwerk voor duurzame energie en breedbandinternet. Eerder haalde Biden al Amerika’s klimaatdoelen naar voren. 2030 is nu het jaar waarin de Amerikaanse uitstoot van broeikasgassen gehalveerd moet zijn. Gezinnen moeten wat Biden betreft beter ondersteund worden. Een nieuwe kinderbijslag van rond de $3000 per kind per jaar, bedoeld om gezinnen de crisis door te helpen, wil hij permanent maken.
Deuren open voor actieve overheid
De covid-uitbraak is grote aanjager geweest van Bidens verpopping tot een president met een wens Amerika te transformeren. Het indammen van de virusuitbraak zette de deur open voor een actieve overheid en Biden wil daar volop gebruik van maken. ‘Pre-covid-ging ik ervan uit dat hij een aantal belangrijke stappen kon zetten’, zei Greg Schultz, Bidens campagnemanager, tegen The Washington Post. ‘Nu is de situatie ernaar dat hij reuzenpassen kan maken.’
In totaal staat er voor $6000 mrd aan uitgaven op Bidens lijst. De eerste $1900 zijn afgetikt in de vorm van het 'American Rescue Package', een noodplan om de coronacrisis te bestrijden. De rest van het bedrag is geoormerkt voor een ‘American Family Package’ - gratis kinderopvang, betaald ouderschaps- en zorgverlof plus lagere premies voor gezondheidszorgverzekeringen - en het 'American Jobs Package' dat onder meer voorziet in gratis beroepsonderwijs en miljarden investeert in duurzame energieopwekking.
The Nation, een progressief tijdschrift dat tijdens de verkiezingen nog weinig enthousiast was over Biden, vatte het sentiment samen dat leeft bij een groot deel van de Democratische achterban. Bidens agenda is ‘de New Deal van Roosevelt, de ‘Great Society van Lyndon B. Johnson en de beste plannen van senator Bernie Sanders ineen’, schreef commentator Joan Walsh in het blad. The Atlantic sprak over ‘the new progressive era’, een verwijzing naar eind negentiende, begin twintigste eeuw toen er in Amerika op grote schaal sociale en politieke hervormingen werden doorgevoerd.
Meebewegen met de consensus
En dat is nogal een verandering voor een president die tijdens zijn campagne zei dat de Amerikaanse kiezers vroegen om ‘resultaten, en geen revolutie’. Eenmaal geïnstalleerd lijkt Biden de conclusie te trekken dat er tussen die twee niet zoveel verschil bestaat in het Amerika van nu. Biden, zo beaamt vriend en vijand, beweegt altijd met de consensus mee en de consensus van nu biedt ruimte voor ingrijpende hervormingen. ‘Biden staat dichter bij de opvatting van de gemiddelde Amerikaan dan wie dan ook in DC’, aldus Biden-adviseur Schultz.
Sommige van Bidens ideeën komen rechtstreeks uit de koker van zijn voormalige concurrenten om het presidentskandidaatschap. ‘Het is tijd voor corporate Amerika en de rijkste 1% om hun eerlijke aandeel te gaan betalen’, aldus Biden in zijn toespraak. Het leidde tot een vuist omhoog van senator Elizabeth Warren die met precies deze boodschap campagne voerde. De belastingen op inkomen uit vermogens boven een miljoen wil Biden verhogen, net als de hoogste inkomensschijf voor 1% meest verdienenden.
Foto: Kent Nishimura/Getty Images
Eerder kondigde Biden aan de winstbelasting voor bedrijven te willen verhogen tot 28%, nadat Trump het tarief verlaagde van 35% naar 21%. Ook wil Biden een einde maken aan fiscale ontwijking door mazen in Amerika’s belastingwetten de dichten. ‘We zijn er niet op uit om wie dan ook te straffen’, aldus Biden. ‘Wat ik voorstel is rechtvaardig, verantwoord en haalt de inkomsten binnen voor de plannen die heb voorgesteld’.
Republikeinse blokkades
De Republikeinen delen de analyse dat Biden plotseling is gaan rennen, terwijl er een sukkeldrafje verwacht werd. ‘Hij heeft besloten dat zijn presidentschap groots en transformerend zal zijn’, sprak Lindsey Graham, kopstuk van de Republikeinse Senaatsfractie. Hij bedoelde het als kritiek.
Graham klaagde ook over ‘partijdigheid’ in Bidens optreden. Het noodpakket dat de Biden-regering kort na aantreden doorvoerde was inderdaad een eenzijdige exercitie. Geen enkele Republikein wilde tekenen voor $1900 mrd aan steun voor gezinnen en bedrijven en het verstevigen van de vaccinatiecampagne in de VS. Het werd gezien als een signaal hoe dit presidentschap kan verlopen: met de Republikeinen die blokkades opwerpen.
Daarmee wordt het slagen van Bidens plannen onzeker. De Democratische meerderheid in het Congres is minimaal, en veel van zijn grote plannen vereisen een tweederde meerderheid op enig moment in het wetgevend proces. Dat plaatst Biden voor een moeilijke keuze: zijn ambities terugschroeven of toevlucht nemen tot procedurele trucs waarmee wetten kunnen worden doorgevoerd enkel met steun van zijn eigen partij.
Maar zelfs dat laatste is lastig. De Democratische coalitie loopt uiteen van de uiterst progressieve Bernie Sanders tot veel meer conservatieve senatoren zoals Joe Manchin, uit West-Virginia, en Kyrsten Sinema, uit Arizona. Een voorbeeld van wat er sneuvelt tussen die twee polen is Bidens wens het minimumloon in de VS te verhogen naar $15 dollar per uur. Manchin en Sinema waren tegen, en dus was er geen meerderheid. In plaats daarvan moest Biden genoegen met waar hij wel direct over gaat. De bijna 400.000 werknemers in overheidsdienst worden in ieder geval op minimaal $15 per uur gezet.