Rebellion beren op de weg:
1. Wat zijn fossiele subsidies eigenlijk?
Dat is lastig om te zeggen, omdat er geen écht eenduidige definitie van bestaat. De term 'subsidie' dekt misschien ook niet helemaal de lading. De Nederlandse Staat geeft niet direct geld aan bedrijven die gebruik maken van fossiele energie, zoals dat bijvoorbeeld wel gebeurt bij mensen die zonnepanelen aanschaffen of hun huis verduurzamen.
De fossiele subsidie in ons land gaat eigenlijk helemaal om belastingvoordelen: kortingen op energiebelastingen of belastingvrijstellingen. Nederland geeft dus niet actief subsidie, maar loopt door die belastingvoordelen juist geld mis. Ook dat noemen we subsidie.
Volgens critici zorgt het geven van die voordelen ervoor dat de klimaatdoelen niet snel genoeg gehaald kunnen worden.
2. Om wat voor belastingvoordelen gaat het dan precies
In 2020 heeft de regering dat een keer op een rijtje laten zetten. Een belangrijke post is bijvoorbeeld de accijnsvrijstelling op kerosine; anders dan op benzine en diesel in je auto wordt over vliegtuigbrandstof geen accijns betaald. Dat is Europees zo afgesproken. Ook diesel en stookolie in binnenvaartschepen is vrijgesteld van accijns.
Ook is er de zogenoemde raffinaderijvrijstelling: bedrijven die brandstoffen voor anderen produceren, zoals diesel, benzine of olie, hoeven geen belasting te betalen over de energie die zij verbruiken bij dat productieproces. Het idee is dat er ook al belasting wordt betaald over het geproduceerde product (bijvoorbeeld als je diesel tankt) en er geen twee keer belasting betaald hoeft te worden.
Datzelfde geldt voor bedrijven die kolen gebruiken om energie op te wekken: ook zij betalen daarover geen belasting, omdat de gebruikers van die energie al belasting betalen.
Daarnaast krijgen bedrijven die naar gasvelden op de Noordzee zoeken een belastingkorting en is er korting voor bedrijven in de glastuinbouw, op de energiebelasting (vooral over gas) die zij betalen.
3. Hoe veel geld kost dat Nederland?
Ook daarover bestaat onenigheid. Misschien heb je het wel gehoord, afgelopen zaterdag, bij de klimaatdemonstratie op de A12 in Den Haag. Nederland zou jaarlijks 17,5 miljard euro aan fossiele subsidie geven.
Dat bedrag is gebaseerd op deze berekening van oud-europarlementariër Alman Metten. Het grootste deel van de misgelopen belastinginkomsten komt in deze berekening voort uit het verschil dat huishoudens en bedrijven aan energiebelasting betalen.
In Nederland betalen huishoudens namelijk een hogere energiebelasting dan bedrijven: hoe groter de verbruiker, hoe lager het belastingpercentage. Metten trekt dat gelijk door bedrijven ook dat hogere tarief te laten betalen. Het verschil telt hij als een groot deel van de gegeven subsidie. Het is een grove schatting, waarmee lang niet iedereen het eens is.
Maar om hoeveel geld het dan wél gaat, weet eigenlijk ook niemand.
In 2020 becijferde het kabinet dat totale subsidie minstens 4,5 miljard per jaar bedraagt. Maar ook die berekening is omstreden, want het kabinet schrijft niet precies te weten hoe veel er op verschillende posten wordt misgelopen, zoals bijvoorbeeld de raffinaderijvrijstelling.
Waarschijnlijk ligt het totale bedrag aan misgelopen belastinginkomsten ergens tussen die 4,5 en 17,5 miljard. Het kabinet laat onderzoeken hoeveel het precies is.
4. Ook 4,5 miljard is heel veel. Kan dat niet alvast worden afgeschaft?
GroenLinks, PvdA en de Partij voor de Dieren zouden daar graag een begin mee maken. Zij dienden vandaag een voorstel in om een aantal subsidies per direct af te schaffen; onder meer de belastingkorting voor bedrijven in de glastuinbouw, de raffinaderijvrijstelling en de belastingvrijstelling voor kolenbedrijven.
Maar dat gaat zo maar niet, zegt het kabinet. Sommige belastingafspraken, zoals de vrijstelling op vliegtuigbrandstof, zijn Europees vastgelegd. Daar kan Nederland niet onderuit. Andere belastingafspraken, zoals de belastingkorting voor de glastuinbouw, kunnen niet eerder worden afgeschaft dan 2025, omdat bedrijven anders niet voldoende tijd hebben zich daarop voor te bereiden.
Ook het voorstel van de linkse partijen levert maar 400 miljoen op. Een druppel op de gloeiende plaat van de miljarden die er jaarlijks met de subsidies gemoeid zijn.
Voor de actievoerders van Extinction Rebellion gaat het hoe dan ook niet snel genoeg: zij hebben aangekondigd in maart opnieuw actie te gaan voeren.