Lage rentegeneratie
‘De markten staan feitelijk stil’, vervolgt Botte. ‘Dat heeft ermee te maken dat beleggers nu ook weer rendement kunnen krijgen op ultraveilige beleggingen zoals Amerikaanse staatsobligaties.’ Aandelen staan te boek als een meer riskante belegging en nu die weer concurrentie krijgen, wisselen veel beleggers die in voor vastrentende producten. ‘Ik vermoed dat analisten daar onvoldoende rekening mee houden in hun taxaties’, zegt de Fransman.
‘Zij zouden namelijk hun koersverwachtingen naar beneden moeten aanpassen. Dat gebeurt weinig’, constateert Botte. ‘Het is heel menselijk om positief te blijven en uit te gaan van groei, maar wat ook een rol speelt is dat veel van de analisten die nu actief zijn, hun vak leerden tijdens de periode van extreem lage rentes (vanaf 2012 tot 2022, red.). Ze weten niet beter.’
De anonieme bankanalist wijst ook naar hogere rentes voor een verklaring. Hij past geregeld de koersdoelen aan, bijvoorbeeld als er bedrijfscijfers zijn gepubliceerd, maar ook als de macro-economische omstandigheden veranderen. Bedrijven die hij volgt, nemen het hem niet altijd in dank af als hij een lagere koersverwachting uitspreekt om macro-economische redenen.
Boze telefoontjes
‘Ze bellen me soms boos op en zeggen dan dat mijn verwachting niet op hun eigen verwachting is gebaseerd.’ Hij geeft het voorbeeld van stijgende rentes: ‘Heb je het effect daarvan op de vraag naar jouw producten meegenomen in je taxatie?, vragen ze dan.’ De analist laat zich naar eigen zeggen hierdoor niet beïnvloeden, maar het kan voor andere analisten een prikkel zijn een koersdoel niet al te stevig te verlagen.
Die voorzichtigheid kan zich wreken als de economische omstandigheden omslaan. Een extreem voorbeeld is het begin van de coronacrisis in maart 2020 toen de aandelenmarkten in elkaar stortten. Het verschil tussen prijs en koersdoel liep in een paar dagen tijd op van ongeveer 7% naar bijna 30%. Dat gat werd in de weken die volgden kleiner naarmate de beurskoersen weer opliepen en de analisten hun koersdoelen bijstelden. ‘Dat effect herhaalt zich in mindere mate nu de rentes oplopen’, denkt Botte van Ostrum.
Munnik van CFA Nederland concludeert dat de wereld er niet makkelijker op is geworden voor analisten in de dertig jaar dat zij actief is in de financiële sector. ‘Er komt nu veel samen’, zegt ze. ‘Hogere rentes, inflatie, geopolitieke onrust en klimaatverandering. Allemaal factoren waar beleggers rekening mee houden bij hun waarderingen van bedrijven, maar die niet goed in de taxaties zijn te verwerken.’ Die cocktail aan factoren kan volgens haar de afwijkingen tot wel 35% van de afgelopen twee jaar verklaren. Nu bedraagt het verschil dus de eerder genoemde 18% tegen 8% tien jaar geleden.
Sjeu geven aan de rapporten
Volgens Han Dieperink van de Amsterdamse vermogensbeheerder Aureus zit er ook een commercieel aspect aan de almaar hogere koersdoelen. ‘Er zijn veel analisten die zichzelf in de kijker proberen te zetten met hoge verwachtingen.’ Net als journalisten lezers proberen te lokken met spannende krantenkoppen, legt hij uit, proberen analisten elkaar de laatste jaren te overtreffen met koersdoelen. ‘Ook zij moeten hun rapporten verkopen’, zegt Dieperink.
Na de versoberingen sinds de financiële crisis, zijn beurshuizen, brokers en vermogensbeheerders afhankelijker geworden van de inkomsten uit hun onderzoeksafdelingen. De invoering van het Europese regelpakket Mifid II, dat eisen stelt aan beleggingsadviezen en lezers verplicht ervoor te betalen, speelt daar een andere belangrijke rol in.
‘Aan de ene kant was dat goed,’ zegt Dieperink, ‘want daardoor werd het onderzoek veel specialistischer. Tegelijkertijd ontstond er daarmee ook commerciële druk op analisten om hun rapportages wat meer sjeu te geven en lezers te prikkelen zodat ze er überhaupt voor willen betalen.’ Eén manier om dat te doen, is met een spectaculair koersdoel, zie Morgan Stanley met het Tesla-rapport. ‘Zulke rapporten,’ zegt hij, ‘moet je altijd met een korreltje zout nemen