Je huis verwarmen met waterstof is voorlopig onbetaalbaar
Veel mensen zien in waterstof een gemakkelijke oplossing om huizen van het aardgas af te halen. Maar de productie van groene waterstof staat nog in de kinderschoenen en is zeker de komende tien jaar peperduur.
Bert Schipper wordt zo langzamerhand tureluurs van ‘believers in waterstof’. Hij is adviseur duurzaamheid bij woningcorporatie Welbions in Hengelo (Overijssel) en onderzoekt al anderhalf jaar met de gemeente hoe vijfhonderd woningen in de stad aardgasvrij kunnen worden. Het duurt lang om met iedereen in de betreffende wijk te komen tot een goede vervanger voor aardgas, temeer omdat een aantal ‘particuliere woningeigenaren’ zich heeft vastgebeten in waterstof als ideale oplossing, vertelt Schipper.
Schipper is een van de vele professionals die kijkt hoe de CO2-uitstoot van huizen en bedrijfspanden, samen de gebouwde omgeving genoemd, teruggebracht kan worden. In 2018 werd in deze sector 23,8 megaton CO2 uitgestoten op een totaal van 161 megaton in heel Nederland. In het Klimaatakkoord is afgesproken om tot 2030 de CO2-uitstoot van huizen en kantoren met 3,4 megaton terug te brengen.
Ook is in het regeerakkoord afgesproken om uiterlijk 2021 30.000 tot 50.000 bestaande woningen aardgasvrij te maken. In de zomer van 2018 kregen daarom 27 gemeenten in het land samen bijna €125 mln subsidie om wijken met bestaande huizen van het aardgas te halen. Dit zijn de zogenoemde aardgasvrije voorbeeldwijken en Schipper is werkzaam in een van die wijken in Hengelo.
‘Waterstof heeft geen nadelen. Je hoeft weinig aan je huis te veranderen’
Hij mag daarom spreken op het eerste landelijke congres Aardgasvrije Wijken, dat afgelopen januari werd gehouden in Nieuwegein. Tegenover meer dan duizend aanwezigen, met name ambtenaren van gemeenten en provincies bekleed met de taak om inwoners zo ver te krijgen hun huis van het aardgas te halen, zegt hij: ‘Waterstof is peperduur en als het wordt gemaakt, dan gaat het vooral naar de industrie en niet naar woningen. Believers in waterstof, ik heb er echt last van.’ Schippers frustratie blijkt herkenbaar, want de hele zaal die tot dan toe mat luisterde, begint hard te applaudisseren.
‘Alleen is het duur om te maken en loopt de energierekening hoog op’
De aanwezigen op het congres krijgen vaak de vraag van inwoners of waterstof niet ook wat voor hun gemeente is. Werd de energiedrager voorheen vooral gezien als toepasbaar in de zware industrie en transport, nu poppen er in het land plannen op om er huizen mee te verwarmen. Het lijkt op het eerste gezicht een alternatief voor aardgas zonder nadelen.
‘Ik snap dat wel’, zegt Schipper. ‘Waterstof klinkt aantrekkelijk, want er hoeft maar weinig te veranderen aan een woning om deze met waterstof te kunnen verwarmen. Alleen het is duur om waterstof te maken en daardoor loopt de energierekening voor bewoners hoog op. Desondanks hebben andere goedkopere oplossingen zoals het warmtenet een negatiever imago.’
Persoonlijke aanpak is noodzakelijk
Uit de beleidsevaluatie van de aardgasvrije voorbeeldwijken, gepubliceerd afgelopen januari, blijkt hoe moeilijk en intensief het is om bewoners te informeren over de mogelijkheden om van het aardgas te gaan, en vervolgens enthousiast te maken voor de beste optie. In het overgrote gedeelte van de voorbeeldwijken is nog geen huis van het gas.
Zelfs in het Groningse Loppersum zag projectleider energietransitie Willy Jansen zich genoodzaakt bij alle zestig bewoners van de toekomstige gasvrije wijk op de koffie te gaan om gehoor te vinden voor de plannen. Jansen is zeker niet de enige die beaamt dat zo’n persoonlijke aanpak nodig is voor succes. Het is een werkwijze die er niet voor zorgt dat er snel veel huizen aardgasvrij worden en het is op lange termijn niet houdbaar. Omdat waterstof draagvlak geniet, is het voor veel gemeenten de moeite waard te onderzoeken of de energiedrager een goede optie is om huizen van het aardgas te halen.
Albert van der Molen, projectleider waterstof bij netbeheerder Stedin.
Weinig concrete waterstofprojecten
Veel vergelijkingsmateriaal is er nog niet. Albert van der Molen is projectleider waterstof bij netbeheerder Stedin. Hij is hoeder van een van de weinige concrete projecten die nu al loopt met waterstof voor huisverwarming in Nederland. In Rozenburg, een dorpje midden in industriegebied de Botlek, wordt groene waterstof (zie kader, onder) gemaakt op een omheind veldje naast de grote velden van de lokale voetbalvereniging. Het betreft niet veel meer dan een blauwe container met op het dak een aantal zonnepanelen. In de container staat een grote elektrolyser die met zonnestroom en drinkwater waterstof produceert.
Via een bestaande gasleiding loopt het waterstof naar een appartementencomplex met dertig woningen even verderop. In een centrale ruimte onder in het gebouw hangen drie waterstofketels van verschillende fabrikanten. De warmte die deze waterstofketels produceren, wordt gebruikt om de centrale aardgasketel van het appartementencomplex te ontlasten. Die draait dus nog wel, maar minder hard. ‘Doel van dit project is te laten zien dat waterstofketels bestaan en werken. Elke waterstofketel neemt de aardgasverwarming van één woning over’, aldus Van der Molen.
Afgelopen zomer is het proefproject van start gegaan en nu in de winter de warmte nodig is, blijkt alles goed te draaien. ‘Binnenkort komt de afrekening, dan kunnen we zien of we ook minder betalen’, zegt bewoonster Ursula van der Toorn. ‘Ik zie op mijn app wel dat ik minder heb verbruikt dan vorig jaar, maar misschien ben ik ook zuinig geweest. Ik ben benieuwd.’ Volgens Van der Molen zou de energierekening iets omlaag moeten gaan. ‘Het is een proef, daarom krijgen de bewoners de waterstof gratis geleverd.’
============================================================================
Grijze, blauwe en groene waterstof
Waterstof is geen energiebron, maar een energiedrager. Dat betekent dat waterstof gemaakt moet worden vanuit een andere energiebron. Dat kan op verschillende manieren, doorgaans wordt gesproken over drie soorten waterstof.
Grijze waterstof: wordt gemaakt uit aardgas. Hier komt CO2 bij vrij en daarom geldt dit niet als duurzaam.
Blauwe waterstof: wordt ook gemaakt uit aardgas. De CO2 die hierbij vrij komt wordt opgevangen en opgeslagen.
Groene waterstof: wordt gemaakt door groene elektriciteit te geleiden door water. Hier komt geen CO2 bij vrij, mits er groene stroom wordt gebruikt. Deze optie wordt gezien als duurzaam en de meest ideale vorm van waterstof. Het is tegelijkertijd het duurst om te maken.
============================================================================