De historie van papieren geldsystemen laat een duidelijke trend zien: een papieren geldsysteem wordt altijd ingesteld door overheden, leidt tot bovenmatige geldcreatie (vooral om de overheid op een goedkope manier te financieren en oorlogen te kunnen voeren) en daarmee op den duur tot zeer hoge inflatie, en uiteindelijk tot terugkeer naar een geldsysteem gedekt door grondstoffen. Of het nu de Franse assignats, de Amerikaanse Continentals of de Chinese experimenten met papiergeld in de 13e eeuw betreft: allemaal falen ze en het geld eindigt waardeloos.
Elke poging van Engelsen, Fransen, Amerikanen om goedkoop geld te produceren door het geldsysteem van de goudstandaard af te halen, eindigde in massieve inflatie en een terugkeer naar de goudstandaard, waarna prijzen zich weer stabiliseerden.
Sinds 1971 is de wereld veroordeeld tot een compleet elastisch geldsysteem, door niets gedekt dan schulden. En hoeveel misère dit systeem ook heeft aangericht met zijn valse booms, boom-bust cycli, recessies, hoge inflaties, vaak uitmondend in sociale onrust: de overheden en hun adviseurs willen simpelweg hun voorrecht om geld naar believen te kunnen creëren niet opgeven. Net als vorige papier geldsystemen is ook het huidige fiat geldsysteem onhoudbaar. Het zal leiden tot steeds grotere schuldenbergen (met name bij overheden) en tot steeds grotere economische instabiliteit.
Het eindspel van het huidige papieren geldsysteem
Ludwig von Mises, econoom uit de Oostenrijkse school: ‘Er is geen methode om de uiteindelijke ineenstorting van een economische opleving door kredietexpansie te voorkomen. De alternatieven zijn: een directe crisis door het stoppen met de kredietexpansie, of een latere crisis, door middel van een totale destructie van de betreffende valuta’. Wat Von Mises hier beschrijft, is dat de kredietexpansie uiteindelijk altijd zal leiden tot een deflatoire crash (zoals de Grote Depressie in de vorige eeuw) of tot hyperinflatie.
De dot.com crash begin deze eeuw had eigenlijk tot een zware recessie moeten leiden, om de grote misallocaties in de economie recht te trekken. Wat we echter hebben gezien, is het tegenovergestelde. De rente werd als reactie op de crisis snel verlaagd en grote hoeveelheden nieuw geld werden de economie in gepompt. Zoals we hebben kunnen zien, leiden deze maatregelen alleen tot extra misallocaties, waardoor een nog grote correctie nodig zou zijn om dat weer recht te zetten. Maar de banken en de overheden hebben duidelijk gemaakt dat ze geen correcties willen. Na de onvermijdelijke klap in 2008 werd wederom de recessie ‘tegengehouden’ door het verlagen van de rente (dit keer zelfs naar 0%) en enorme geldinjecties door de centrale banken. De weigering om de economie zijn helende werking te laten doen, betekent dat we gevangen zitten in steeds kortere cycli, waarbij een dreigende recessie wordt opgevangen door nog meer geld printen en nog meer misallocaties van middelen. Het is daarmee duidelijk dat de keuze is gemaakt voor Von Mises’ tweede optie, een latere crisis met de destructie van de valuta als gevolg.
Agressieve monetaire politiek – geld printen – leidt tot een lagere rente. Hiermee worden spaarders, gepensioneerden en obligatiehouders gestraft. De schrijver geeft aan dat hij de mening van vele economen deelt, dat zonder deze vloedgolf aan extra geldmiddelen we nu in een krimpende economie zouden zitten, met dalende prijzen van goederen en beleggingen tot gevolg. Echter, het middel is erger dan de kwaal. De misallocaties nemen in rap tempo toe, zonder dat er een correctie daarvan plaatsvindt. Daarom is Schlichter van mening dat de echte crisis slechts wordt uitgesteld, maar straks des te groter zal zijn als hij echt uitbreekt en monetaire politiek niet meer helpt. Het is niet meer een kwestie van ‘of’, maar van ‘wanneer’ dit gaat gebeuren.
Uiteraard proberen de centrale banken en overheden uit alle macht om alle bubbels intact te houden: die in de vastgoed sector, de schuldensector (obligaties) en de aandelenmarkt. Er is echter geen mogelijkheid meer om een ‘boom’ op gang te brengen, omdat deze beleggingscategorieën al maximaal ‘opgeblazen’ zijn en de schuld- en hefboomniveau’s maximaal zijn. Het is daarom te verwachten dat een overname van de banken- en kredietsector door de overheid in het verschiet ligt. Pensioenfondsen zullen door de staat overeind gehouden moeten worden en de vrije markt verdwijnt. Zodra dit gebeurt, zullen de instanties die overheden geld lenen, tot de slotsom komen dat het risico van steeds grotere staatsschulden groter wordt en ze zullen een hogere rente voor dit risico verlangen. Iets dat zwaar in de schulden verkerende overheden absoluut niet kunnen gebruiken. Een nog grotere geldcreatie is dan noodzakelijk, om de staatsschulden te kunnen blijven betalen en de rente laag te houden. Een onomkeerbaar proces ontstaat en we zitten hier al middenin. Het doel van ons ongedekt, elastische geldsysteem is, om afbouw van schulden en prijsdalingen koste wat het kost te vermijden. Na het opkopen van staatsschulden zullen centrale banken zich derhalve genoodzaakt zien om ook bedrijfsschulden en zelfs consumentenschulden op te kopen, om het circus draaiende te houden.
De enorme geldexpansie van de afgelopen 30 jaar heeft vooral geleid tot exorbitante prijsstijgingen in diverse beleggingscategorieën: huizen, schuldpapier en aandelen. Hierdoor bleven de prijsstijgingen in het normale leven relatief beperkt. Echter, als de geldinjecties zich over een breder spectrum van de economie gaan verspreiden (door het opkopen van bedrijfs- en consumentenschulden), dan zullen ook de prijzen van goederen die we in het dagelijks leven nodig hebben, sterker gaan stijgen. Zodra de mensen dat in de gaten krijgen, zal het proces zich verder versnellen. Mensen willen dan sneller van hun geld af en wisselen het in voor goederen of andere zaken van waarde. Inflatie zal uit de hand gaan lopen. Een inflatoire meltdown ligt daarbij in het verschiet. En dat is niet verwonderlijk: alle papieren, ongedekte geldsystemen eindigden op die manier. Met de onvermijdelijke destructie van de valuta als eindspel, zoals Von Mises ons lang geleden al heeft voorspeld.