2008drama schreef op 2 februari 2014 20:18:
[...]oud stuk van NRC maar vast niet anders geworden!!
NEDERLAND IS wereldkampioen arbeidsongeschikten. We hebben er 900.000, onvergelijkbaar veel meer dan de omringende landen. Als Nederland relatief even veel WAO'ers had als Duitsland, zouden het er 280.000 zijn. Dat hoge aantal leidde aan het begin van dit decennium tot de WAO-crisis en dat bijna even hoge aantal leidt negen jaar later tot een nieuw golfje van paniek. Toch heeft zich tussen toen en nu een revolutie voltrokken.
Arbeidsongeschikten werden massaal herkeurd en in veel gevallen weer de arbeidsmarkt opgestuurd. Aan de WAO verslaafde sociale partners zijn gedwongen afgekickt. De overheid privatiseerde de Ziektewet en schoof de rekening voor het eerste ziektejaar door naar de werkgevers. Aanvankelijk leken deze maatregelen te werken. Drie jaar lang daalde het aantal WAO'ers. Tot twee jaar geleden. Wat ging er mis?De Nederlandse Wet op de arbeidsongeschiktheid is uniek in de wereld. De oorzaak van de aandoening - of die thuis of op het werk is opgelopen - heeft geen invloed op de uitkering. Verder wordt de WAO'er in principe niet volledig afgekeurd, maar voor een bepaald percentage. Daarvoor krijgt hij een uitkering, een tijdelijke subsidie om rond te kunnen komen van zijn lagere salaris.
Zo is de theorie. Maar de praktijk is van het begin af anders geweest. Terwijl de politiek toekeek, ontwikkelde de WAO zich in de jaren zeventig en tachtig tot riante afvloeiingsregeling. Wilde een werkgever iemand kwijt, om welke reden ook, dan loodste hij hem naar de WAO. Ook een werknemer die nog tot enig werk in staat was, ontving in de meeste gevallen het volle pond. In twintig jaar verzevenvoudigde het aantal arbeidsongeschikten.
J.F. Buurmeijer, in 1993 voorzitter van een parlementaire enquetecommissie die de uitvoering van de sociale zekerheid onderzocht, noemt de gescheiden rollen van arbodiensten en WAO-uitvoerders de grootste `weeffout' in de hele operatie van de jaren negentig. ,,De fout is dat de arbodiensten geheel zelfstandig werken, in opdracht van de werkgevers. Het eerste ziektejaar is zo verregaand geprivatiseerd dat, als het fout gaat, pas na een jaar duidelijk wordt hoe het zit. Dat is de put dempen als het kalf verdronken is.'' Buurmeijer, inmiddels voorzitter van het Landelijk instituut sociale verzekeringen (Lisv), ziet een oplossing in publiek toezicht op de arbodiensten. ,,Alles wat rond de WAO gebeurt wordt verantwoord tot en met. Maar over ziekteverzuim en de bestrijding daarvan in het eerste jaar weten we nagenoeg niets. We zouden de arbodiensten wettelijk moeten verplichten dat bij te houden, op dezelfde manier als uitvoerders van de WAO.'
De politiek heeft vooral uitgehaald naar de keuringsartsen - er is nog steeds geen vertrouwen dat zij alleen mensen die echt arbeidsongeschikt zijn de WAO insluizen. Maar volgens Aarts en De Jong is het keuringsklimaat sterk verbeterd. Zonder strengere criteria was het aantal arbeidsongeschikten volgens hen in 1998 uitgekomen op 1,1 miljoen. Ook Buurmeijer ziet geen heil in strenger keuren, maar vindt wel dat de keuringspraktijk verbeterd kan worden. Daarom bepleit hij een grotere controle op de artsen, nog groter dan staatssecretaris Hoogervorst (Sociale Zaken) onlangs heeft voorgesteld. ,,Ik denk aan steekproeven, intercollegiale toetsing, de mogelijkheid van contra-expertise voor de herbeoordeling van twijfelgevallen.''
Buurmeijer verwacht dat de hogere premies die bedrijven met veel arbeidsongeschikten moeten gaan betalen over enkele jaren wel degelijk effect zullen hebben. Is het niet via de werkgevers, die zich hiertegen verzekeren, dan wel via de verzekeraars, die op hun verzuimverzekeringen de afgelopen jaren honderden miljoenen guldens verlies hebben geleden. Zoals zij de autoschade proberen te beperken door premieverhogingen door te voeren of airbags en alarmsystemen te propageren, zo binden zij nu de strijd aan met de WAO- schade. Zij eisen van werkgevers dat die goede contracten sluiten met arbodiensten, zodat veel aan verzuimbestrijding en werkhervatting wordt gedaan. Ze kopen arbodiensten en gaan allianties aan met uitvoeringsinstellingen. Op deze manier, verwacht Buurmeijer, neemt het aantal nieuwe arbeidsongeschikten de komende jaren af.
Maar gerust is hij niet. Ondanks alle maatregelen is de samenleving niet anders over arbeidsongeschiktheid gaan denken, constateert hij. Nog steeds is `WAO' synoniem met `helemaal niet meer kunnen werken'. ,,Als je mij vraagt: hebben we de WAO anders tussen de oren zitten dan tien jaar geleden, dan heb ik het idee dat dat niet het geval is. Iedereen kruipt nog steeds in de schuttersputjes zodra het om de WAO gaat. De echte cultuuromslag is niet gemaakt. Je moet zeggen: in de WAO kan nodig zijn. Maar ga ervan uit dat het tijdelijk is.''