Alle deskundigen zijn het erover eens: er moet meer doorstroming komen op de woningmarkt. Is het al bijna zover? .
Huizenprijzen zitten inmiddels op het niveau van 2003 of 2004, bleek maandag uit de NVM-cijfers. En ook voor volgend jaar wordt nu al een prijsdaling voorzien. Toch liet voorzitter Ger Hukker in 2010 een taart bezorgen op het hoofdkantoor van de makelaarskoepel. 'Vier jaar crisis, dus we zijn nu over de helft', was zijn boodschap toen. Zijn er al tekenen die op een herstel van de woningmarkt wijzen?
Er was een gunstig signaal te ontwaren in de cijfers: het aantal te koop staande woningen steeg amper. Na ruim vier jaar van stijging lijkt het aanbod zicht te stabiliseren rond de 235 duizend woningen. Aan het toenemende aanbod kan het dus niet langer liggen.
De reden voor de dalende huizenprijzen zit dan ook vooral in de vraag. Veel kopers haken af omdat de toekomst erg onzeker is. Belangrijker is dat de mensen die wel een huis willen kopen, geen hypotheek krijgen - of een veel lagere.
Torentje
NVM-voorman Hukker nam donderdag uitgebreid de tijd om te betogen dat de formateurs Rutte en Samsom in het Torentje de sleutel in handen hebben om de woningmarkt weer op gang te krijgen. Zekerheid bieden over de plannen op langere termijn en de kredietknop minder hard dichtdraaien dan in het Kunduz-akkoord is gebeurd.
Alle woningmarktdeskundigen zijn het erover eens dat hervorming van de woningmarkt de doorstroming op gang zou kunnen brengen. Deze zomer kwamen de brancheorganisaties van huizenbezitters, huurders, verhuurders en makelaars met een gezamenlijk plan om dat ook te doen. Door dat plan of iets vergelijkbaars in te voeren, verschaf je de duidelijkheid waar potentiële kopers en investeerders zo'n behoeft aan hebben, is het idee.
Krediet
Daarnaast zou de overheid de kraan voor krediet (door Hukker 'brandstof voor de woningmarkt' genoemd) iets minder resoluut moeten dichtdraaien. Bijvoorbeeld door niet vanaf 1 januari alleen nog maar hypotheekrenteaftrek te verschaffen op annuïteitenhypotheken, zoals nu in het Kunduz-akkoord staat. En door banken weer meer vrijheid te bieden bij het verstrekken van hypotheken.
Toch is het maar zeer de vraag of dergelijke maatregelen op korte termijn de glijvlucht van de huizenprijzen kunnen temperen. Kopers kunnen vooral minder lenen omdat zij door de bezuiniginen steeds minder te besteden hebben, ook aan huizen.
Geen geld
Daarnaast is het grote probleem dat banken helemaal geen geld hebben om nieuwe hypotheken mee te financieren. Ze hebben zelf cash nodig om hun balans te versterken, en ze willen daarom geen nieuwe leningen verstrekken aan huizenkopers.
Dat wordt bijvoorbeeld duidelijk uit de manier waarop banken omgaan met restschulden. Ongeveer zevenhonderdduizend huishoudens hebben een restschuld als zij hun huis nu zouden verkopen. In principe mogen banken zo'n restschuld meefinancieren in een volgende hypotheek, als iemands inkomen dat tenminste toelaat. Ze doen het niet.
Tijd contract
Iets vergelijkbaars geldt voor werknemers met een tijdelijk contract. Als er geld genoeg was, zou de markt allang hypotheken hebben bedacht om die grote groep op de woningmarkt aan een hypotheek te helpen. Geen bank ziet er nu brood in.
Aan nieuw vertrouwen in de woningmarkt en ruimere kredietregels heb je niets zolang er geen banken zijn die hypotheken verstrekken. Daaraan zal alleen iets veranderen als duidelijk is hoe de eurocrisis zich ontvouwt en wanneer de balansen van banken hersteld zijn. Of er moet een andere geldstroom op gang komen die Nederlandse huizenkopers krediet verstrekt, bijvoorbeeld vanuit de pensioenfondsen.
Pas als het zover is en de economie herstelt zich weer, heeft Hukker echt reden om de taart aan te snijden.